1.3.8 Marito (kumbe swiaki) yo tshikelela yo fana na xana, ke, na, ka, man na phela ya fanele ya tsariwa ya hambanisiwa na marito lama ya tirhaka na wona. 15. Loko u rhumela laha tikweni madzovo kumbe nhlonghe yo tsakama kumbe yo oma na masagwati, Dokodela wa Swiharhi eka ndhawu yeleyo leswaku yi pasisiwa u fanele ku pasisa xikombelo. 1 – Machangani ma yirisa hlampfi na swihadyana swa le matini 2 – Machangani hinkwawo ma phahla Soshangani na Zigode 3 – A hi va ka Nxumalo hinkwavo va nga Machangani, lava nga sala va khonza ka Shaka, a va tivuli Machangani. 2.10 Khabinete yi pasisile xiviko xa ku humelela ka ku simekiwa ka swiboho swa Khabinete eLimpopo hikuya hi xiyenge xa 100 (1) (a) xa le ka Vumbiwa. 2.13 Khabinete yi pasisile Khansele ya Vulavisisi bya Vurimi ku va yi rhurhela Khomferense ya Vunharhu ya Matiko ya Misava eka Nhluvuko wa Vulavisisi bya Vurimi hi Dzivamisoko 2016. 2. Ku Humelerisiwa ka Tiphurogiremenkulu ta Mfumo 2.1. 2. Timali ta Dyondzo ya le Henhla Khabinete yi amukerile mihundzuluxo eka maavele ya mpimanyeto wa rixaka lawa ya nga ta fambisa switirhisiwa ku nyika timali eka tiyunivhesiti handle ko tshova swipimelo leswi nga tivisiwa khale swa maxavele. 3.2 Khabinete yi amukerile ku yisiwa ka Nawumbisi wa Rihanyo ra Swimilani (Fayitosanithari) wa 2015 ePalamende. 3.3 Vanhu la va va kumekaku va ri na HIV va fanele ku seketeriwa hi ta rihanyu na hi tindlela tin'wana. 4.11 Khabinete yi hoyozela xiboho xa Nhlangano wa Vuhaxi wa Afrika-Dzonga xo tlanga 90% wa vuyimbeleri bya laha kaya eka tirhadiyo hinkwato ta wona ku tlakusa vundzeni lebyi nga endliwa laha kaya. 4.4 Ehandle ka Electronic Communications Network Monitoring Centre ya hina, MWEB yin a vukorhokeri bya vatirhisi byo tinyiketela lebyi amukelaka no tisa swintshuxo swa swivilelo swa vatirhisi na swiphiqo swa vukorhikeri. 4.6 Khabinete yi kombela vaaki va Afrika-Dzonga ku tlangela vatlangi va mintlangu hi ku va hlawula eka Masagwadi ya Mintlangu 2015 ku nga se hela Ndzhati 2015. 4. Xiyimo xa Khabinete eka timhaka ta nkoka embangwini 4.1. 5.2 MWEB yi ta teka xiboho mayelana na xivilelo xa ku bila na ku ku tivisa xiboho xa yona eka masiku ya khumen’we (14) yo tirha endzhaku ka ku amukela xivilelo xa wena. 5.3 U nga tihlanganisa na Vufambisi mayelana na xintshunxo xa madzolonga, loko u nga enetiwi hi mbuyelo wa MWEB wo tisa xintshunxo ea madzolonga lama. 5. Extortion- ku koxa mali kumbe ku vuyeriwa ku n’wana ni ku n’wana( including sexual favours) eka munhu hi ndlela yo ka yi nga pfumeleriwanga. A a hi tshameni ehansi hi kanerisana. Afrika Dzonga hi 2005, se a ri kotile ku fikelela Xikongomelo xa Nhluvukiso xa Mileniyamu hi mayelana no va ni mphakelo wosungula wa mati, laha ku nga va ni ku antswisiwa ko sukela ka 59% hi 1994 ku fika eka 83% hi 2006. Afrika-Dzonga, hi Ndzawulo ya Sayense na Thekinoloji, a yi ri eku vekiseni eka ndzavisiso wa HIV malembe yo tala. Afrika Dzonga i ndzhawu yo antswa yo hanya eka yona. Afrika-Dzonga i ro sungula yi nghenelela eka Foramu ya Thekinoloji ya Mahungu (IT) ya Misava Hinkwayo ya Vunhungu ya masiku mambirhi eKhanty-Mansiysk, Russia, laha ri nga yimeriwa hi Holobye Faith Muthambi. Afrika-Dzonga i xirho xa Nhlangano ya Mavandla ya Mimfumo leyi nga tumbuluxiwa hi Tsalwa ra 112(1) ra Nawu wa Rhoma wa Huvo ya Vugevenga bya Misava. Afrika-Dzonga ri le ku tirhiseni ka tiphurogireme to suka eka Kungu ra Nhluvukiso wa Rixaka (NDP) leswi nga ta tiyisisa leswaku tiko ri tshama ri ri ndhawu ya vuvekisi. Afrika-Dzonga ri nghenelela swinene eku tiyisiseni leswaku maendlele yo olova ya ku rhula lama nga ku teni eSudan na Dzonga wa Sudan ya tshama, eka ku tsakela ka vanhu va mimfumo leyi tifumaka na matiko man’wana lama tifumaka na tikonkulu ra Afrika. Afrika-Dzonga ri rhangerile maendlele hi ku yimela G77+China, na mimbuyelo leyi nga fikeleriwa a ku ri yo hlayisa xiyimo xa Afrika-Dzonga. Afrika-Dzonga ri tinyikerile ku hunguta mafu ya le magondzweni hi 50% ku suka eka 13 967 ku fika eka 7 000 hi 2020. A hi ali, mi xanisiwe ngopfu le timayini, a hi ali, vakokwa va n’wina a va ri Mabulandlela, a va rilela Vungoni. A hi ku saseka ka swona ku tiva va ka n’wina. A hi ku tsakisa ka swona ku vona n’wana, Va yimile va vulavula hi ku siyerisana. A hi languteni no landzelela switsundzuxo ni swileriso swa Maphorisa hi mayelana na vukhamba hi nkarhi lowu wa mphensaphansa, ku landzelela swikoweto emagondzweni ni ku tirhisa mati hi vukheta tani hi loko dyandza ri tinyikile matimba. A hi mali ntsena leyi switokofela swi tlangeriwaka, vamanana ha swi kota ku xavisana swilo swo fana na mathangi ya mati, mapoto ya magalaza na swibye swin’wana swo tala leswi munhu a nga swi kota ku swi endla a ri yexe. “A hi swikoti ku ya emisava laha ku omeke. A hi tinyiketeni ku va hi amukela ku vitaniwa. A hi yeni hi ya wisa hi ta tlhela hi hlangana kwala. A ku na swiphiqo leswikulu swa mahanyelo swa hina leswi hi nga swi ololoxaka ehandle ko languta xiyimo xo tumbuluxiwa ka mintirho na ku herisiwa ka vusiwana. A ku ri ni vuyeni byo hlonipheka lebyi a byi tile hi xitalo, nghamu ya Phirimiya wa Limpopo manana Mokgadi Mathale, Tihosi, vuyimeri bya yindlu ya varhangeri va ndhavuko eLimpopo ni tiko hinkwaro, vafundhisi xikan’we na bende ya ZCC St Engenas. A ku ve na mitirho, swakudya, mati na munyu swa hinkwerhu. Alibamu leyi yi ninginisa Afrika Dzonga na misava hinkwayo hi ku angarhela. Amen. ku rhandza ka wena a ku endliwe misaveni, tanihi loko ku endliwa tilweni. Amen Ndzi vikela Manana Soccer World Cup: Matiko lamakulu ya tlhelela ekaya Jelani wa Jelani i muyimbeleri wa.. Andlala makungu ya wena eka Hosi Tsakela Yehovha Jelani wa Jelani i muyimbeleri wa.. A ndzi bula na yena, ndzi n’u tsalela swihungwani swo tsokombela, ndzi n’u fonela hi minkarhi. “A ndzi na nkarhi. A ndzi nge hlaseli kumbe ku vavisa valala lava tinyiketaka. A ndzi ri na malembe ya khume (10) loko ndzi sungula. A ndzi ta va yini, handle ka Matimu News na vamakwerhu lava hi tsalaka swin’we? A ndzi vikela swihundla swa misava A ta ku yini hikuva Tatana a n’wi fularhele. A ndzi vurile leswaku marito ya holobye Mbalula ya nge weli ehansi, swa kala ku kuma nseketelo wo tani. Angel a vutisa “Ok!” a pfumela kambe a nga twisisi Ni xi komba ndlela ya xitulu xa vukosi, xi ku kubya! Ani tindleve a va teke mhula va pfala? A ri xisiwana a ambale macakala. Arnold Mushwana u tswariwile eJulesburg eka Hovheni eka tiko ra Hosi Muhlava. A swi lavangi nyimpi kumbe mikitsi-mikitsi, a swi lavangi hambi tin’anga ku ndzi kota ku hambana na vavasati va muxaka lowuya. A swi nge ndzi hlamarisi loko swipano swo tlanga ku ringana. A swi tsakisa ngopfu hi nkarhi wa kona. A swi tsakisi eka mutswari ku va nwana wa yena a kumeka a karhi a jika-jika emavhaengeleni hi nkarhi wa xikolo, loko lava van’wana vana va ri ku dyondzeni. Aug 09, 2015 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on Manana… Manana… Hi Mkhongelo Prayers wa Mshingwizi. Aug 29, 2014 Matimu News Mintlangu / Sport Comments Off on Mintlangu ya PSL Xipano xa Orlando Pirates xi hlurile eka ro sungula eka ligi ya PSL hi mpfhuka mintlangu yi sungurile. Ava ri ehansi ka ntshikelelo hikuva a va fanele va korile tigolo 2-0 leswaku va kota ku ya ka final. A wu nge khomiwi u pfaleriwa ku ri hava ku tengisiwa kumbe ku xanisiwa hi ndlela yin’wana. Bongane Sibisi i Mutsari wa Tibuku tlhelo N’wamabindzu Nkateko Reckson Papati i Muhaxi eka Mala Fm Jelani wa Jelani i muyimbeleri wa.. Boti Chingiza va vutisa ku hikokwalaho ka yini Chippa a nga sunguli na ntlangu, ku endlela ku Crusaders yi minyiwa ta ha suka. Boxers: ku suka eximatsini i Themba “Hogar” Hobyani, wanhwana Kulani Chabalala na Akani Phuzi va Makhoma Amateur Boxing Club Nhlengeletano yi bohile ku humesa mali ya vuxirho ya lembe na lembe ni ku antswisa mafambelo eka lava va sukaka ekule. Buku leyi yi tihlawula eka tin'wana tibuku ta mfuwo hikwalaho ka leswi yi angarhelaka na swin'wana swa mfuwo leswi ku fikela sweswi a swi nga si tsariwa. Byihelele kwihi vujaha bya nwina xana. Byi ku chincha nhlonhlorhini, Byi ku tlhela u ya sungurisa. Cameron van der Burgh u kumile mendlele ya nsuku eka mphikizano wa 100 wa timitara ta ku hlambela hi xifuva, Chad le Clos eka timitara ta 100 ta ku hlambela bya phaphatani u kotile ku fikelela xiyimo xa vumune 6.1. Chiefs yi tlanga kahle loko Simphiwe Tshabalala a ri efon’weni loyi a nga ta vuya eku vavisekeni. Chippa a dyi tlanga onge i homu ya baramani loko yi twa ndzhombo wa mimpfi. Come on, famba KZN today, ku hava munhu loyi a vuriwaka Ndabezita na a nga ri wa xivongo xa ka Zulu. DHA yi ta engetela Tisenthara ta ku Fambisisa Tivhisa (VHC) eChina, India, United Kingdom, Nigeria, Democratic Republic of Congo, Angola, Ghana, Kenya na Uganda. DHA yi ta hatlisisa ku pfuriwa ka VFC eZimbabwe, UAE na le Botswana. DHA yi ta simeka vukandziyisi bya vuxokoxoko (leswi katsaka tintiho na swinepe) eka tindzhawu to nghena ha tona. DHA yi ta tumbuluxa Khamphani ya ku Kambisisa Vapfhumba (ATC) ya Phurogireme ya China, India na Russia loko swi koteka ku nga engeteleriwa matiko lawa ya lavaka vhisa. Dokodela loyi a ku tshungulak au ta boha ku leha ka nkarhi lowu u faneleke ku tshama wona. Dokodela Ramathuba u ya emahlweni a vula leswaku Ndzawulo yi humesela erivaleni leswaku hikokwalaho ka yini vana va lovile. Drama – laha I switori kumbe mintlangu yo hungasa ku fana na leyi kumekaka eka radio ku fana na Munghana Lonene. Dzunisa Xikwembu, hi rifu ni ku pfuka ka Yesu Kreste, xiphemu xa vumbirhi xa Varhoma 6:23 xa vurisa, “…kambe nyiko leyi nyikiwaka hi Xikwembu i vutomi lebyi nga heriki ha Yesu Kreste Hosi ya Hina.” “Eeemm…” ku vula N’wampfundla. Eish, kambe swa endleka malume Mafuyatha va vula ntiyiso? Eka buku ya Tinhlayo 11:17, Xikwembu xi byela Muxe ku hlawula vavanuna va 70 eka varhangeri va-Israel. Eka Kambe swa endleka? thicara u nghena ekhombyeni lerikulu hikwala ka ku va a ehleketeleriwa ku va a nghenisile xandla eka ku dlawa ka nakulobye. Eka ku tumbuluxiwa ka swa maendelele ya khoto laha ku nga na vaavanyisi va 239, 76 ntsena i vavasati. Eka lava va nga na torha ro yimbelela ndzi nga va tsundzuxa leswaku va nga heli matimba a va tihlanganisi na vanhu lava va endlaku vunanga. Eka leswi ku khensiwa mhaka ya leswaku hi na matirhelo mo tiya na ku tirha kahle ka xidemokirasi xa vumbiwa, na minhlangano yo tiya, leswo hi swi kotile ku hlula ku tikeriwa loku hi ku olova na hi ndlela ya ku va na xindzhuti. Eka leswin’wana swidlodlo a va huma eka swiyimo swa vumbirhi. Eka makungu ya xona lama hetisekeke, Xikwembu xi hundzuke munhu – Yesu Kreste (John 1:1,14). Eka malembe lawa, swi vule erivaleni leswaku ku na mimbuyelo eka hinkwerhu eka vuxaka lebyi na hina. Eka malembe mabirhi lama ya taka, ku fikelela loko switichi swa gezi swa Medupi na Kusile swi sungula ku tirha, mafambiselo ya gezi ya ta va ya tika swinene. Eka malembe manharhu lama hundzeke ikhonomi a yi kulangi hi mfanelo kutani mindyangu yo tala yi le ku nonoheriweni. Eka Malembe ya Khume yo Sungula ya Ntshuxeko, ku kula ka ikhonomi ku le ka nhlayo-xikarhi ya 3% hi lembe, naswona ku antswa loku ka ku fika ka 5% hi lembe eka nhlayo-xikarhi ya ku suka hi 2004 ku fika hi 2007. Eka malembe ya ntlhanu lawa ya taka, mfumu wu ta xava 75 wa tiphesente ta nhundzu ya wona na vukorhokeri ku suka eka vatumbuluxi va Afrika Dzonga. Eka Masipala ya Xifundza xa Alfred Nzo eKapa Vuxa, mali yi ta averiwa eka tiphurojeke ta nhluvukiso wa switirhisiwa leti angarhaka mphakelo wa mati, mbhasiso na gezi. Eka matiko ya 34 lawa ya katsakanyiwaka ku va ya ti LDC, 25 wa wona ya huma eAfrika. Eka matiko ya Afrika ku lo sala Nigeria na Algeria lawa ya nga yisa emahlweni mintlangu ya yona. Eka Mbulavulo hi Xiyimo xa Rixaka wa 2010, ndzi tivisile hi Nkwama wa Mitirho, kutani mabiliyoni manharhu ya tirhandi ya phakeriwile ku tirhisiwa eka tiphurojeke leti nga ta tumbuluxa mitirho. Eka mbulavulo wa lembe leri nga hundza hi vulavule hi mhaka ya makete wa xivandla, vanhu lava holaka mali yo tala ku ringanela ku kuma yindlu ya RDP na yintsongo ku kuma bondo. Eka mhaka leyi, ndzi ta tsakela ku khensa swiyenge leswi nga riki swa mfumo kuva swi tilulamiserile ku pfuna hi ndlela yihi na yihi laha swi koteke ha kona. Eka mhaka ya xitiviso xa khombo lexi nga humesiwa hi Embasi ya United States (US) ePitori. Eka minkanerisano leyi endliweke ku fikela sweswi endzeni ka mfumo, ku na ku twanana ka leswaku swiphemu swa sisiteme leyi swi ta lava ku katsiwa: Holobye wa Timali u ta ya emahlweni a hlamusela hi timhaka leti eka Mbulavulo wa Bajete. Eka minkarhi yo tala ha endla makungu no byela Xikwembu kambe swi tlhela swi teka nkarhi ku humelela, Leswi a swi vuli leswaku makungu ya Xikwembu ya cincile hi vutomi bya hina, kambe xona xa ha lulamisa swa kahle swo antswa. Eka mintlangu leyi hi vone maxangu ni nyanyulo eka lava a va khumbheka eka mintlangu liya. Eka misava yo hetiseka swi tano kambe hikokwalaho ka ntumbuluko wa munhu a swi koteki leswaku swi va tano. Eka ndhawu leyi, vanhu va tiendlela mabindzu ya vona kona. Eka nkarhi wa sweswi Mabuza u le ku hundzuluxeni ka swirungulwana swa yena swi ya eka ririmi ra Xinghezi. Eka nkarhi wa sweswi vanhu va kombisa ku tsakela vunanga bya mina va tlhela va byi seketela. Eka nongonoko wa tiphurojeke leti ti kunguhatiweke, ku na ku ndlandlamuxiwa ka ndlela ya vutleketli bya ngwedi ku suka eka 60 wa mabiliyoni ya tithani hi lembe ku ya fika eka 82 wa mabiliyoni ya tithani hi lembe. Eka ntirho lowu swirho swa PanSALB (xik. Eka ntsengo lowu, R200 wa mabiliyoni yi vekeriwile tiphurojeke ta swiporo, kasi ntsengo wo tala lowu nga ta sala i wa tiphurojeke ta mahlaluko. Eka phakiti rin””wana na rin””wana ra fole, khombo ro dzaha fole ri tsariwile. Eka samiti leyi, Phuresidente u ta hundzisa vutshamaxitulu bya Xiphemu xa Tipolitiki, Vusirheleri na Ntirhisano wa Vuhlayiseki bya SADC. “Eka swiyimbeleri kulorhi ntwanano hi xona xikhiya xa hina xo humelela, leswi swi ta hi kurisa eka vunanga bya hina hi tlhela hi phamela vayingiseri swakudya swa tindleve leswinene! Eka varhandzi na vaseketeri wa mina va nga heli matimba a va ndzi seketeli ku ya emahlweni, eka nkarhi wa sweswi a va languteli alibamu ya vanharhu leyi nga endleleni hi nkarhi lowu nga hetiku mbilu, leyi nga khoma vunanga bya disco na bya ndhavuko. Eka vatsari-kulorhi eka Matimu News, khomisani sweswo, a hi yeni emahlweni hi hluvukisa ririmi ra ka hina. Eka vhiki leri taka hi ta ya emahlweni na dyondzo ya hina. Eka wena Tatana Michael Chauke, loyi a nga un’wana wa lava va hi tlhontlheke hi matsalwa eka Imeyili loko a te: “Hikokwalaho ka yini mi yimile ku tsala mahungu eka Matimu News? Eka xiphemu xa vumbirhi xa ntlangu hi vone Billiat a howisa bolo ya vumune. Eka xiyimo lexi, Afrika-Dzonga ri fambisile Vurhumiwa bya Vuhoxatihlo bya Nhlawulo, lebyi tiyisiseke leswaku minhlawulo hinkwayo yi vile kona hi ku rhula na ntiyiso. Eku antswisiweni ka vutomi bya vanhu, Khabinete yi amukela ku simekiwa ka Phurojeke ya Mitirho yo Basisa Mati hi ntalo ya Ncora eKapa Vuxa hi Phuresidente Jacob Zuma. Eku hatlisiseni ka ku tirhisiwa ka Kungu ro Hlanganisa ra le Afrika-Dzonga ku hlanganisa swikolo, switirhisiwa swa rihanyo na tihofisi ta mfumo, Pholisi ya ICT yi ta hetisisiwa no pasisiwa. Eku pfukeni ka mina ni humi ni ya vona munghana wa mina Ritavi. Eku sirheleleni ku ta laveka vutlharhi ku hundza matimba hikuva va nga phaka makariti ya xitshopana kumbe ku va nga ti free kick kumbe tiphenalithi, ndzi vula leswi hikuva van’watimpepe va pfa va dzaha swin’wana. Eku vekeni ka dyondzo eka ndhawu ya yona ya mfanelo, hi lava ku vona ku antswisiwa ka nkoka wo dyondzo no dyondzisa na mafambisele ya swikolo. Endlelo hinkwaro ra mfumo wa hina ra tinyiketela leswaku eka nkarhi lowu saleke, ri ta endla hi vunkwabyo hilaha swi bohaka – ri hetisisa swiboho – Matirhelo hi ndlela yo ka yi nga Tolovelekangiki! “Endzhaku ka loko swilo swi nga ha fambi kahle ndzi sungurile ntlawa wa mina na Vutomi. Endzhaku ka male be ya tsandza vahlayi ni ti twa ni chichiwe xiyimo eka nfdzuti lowu aniri na wona. Endzhaku ka nkarhinyana u vone N’waxikhovha. Endzhaku ka sweswo mi nga rhumela card ra n'wina. Endzhaku ko hlangana na Ras Thomas Masonto hi lembe ra 1994 va ndzi hlohloterile ku tirhisa tinyiko ta mina ku tihanyisa. Engeteleleko ku suka eka swiyimo swa marendzo leswi antswisiweke i muvekisi lonkulu wa vutitshembhi na nhluvukiso wa ikhonomi. EPA yi siva ndzima ya mabindzu eka Ntwanano wa Nhluvukiso wa Mabindzu na Ntirhisano, lowu sayiniweke hi 2000, exikarhi ka EU na Afrika-Dzonga. EPHP i phurosese laha vavuyeriwa va nghenelelaka eka ku endliwa ka swiboho swa phurosese ya tindlu na swikumiwa, no tirha ntirho eku akiweni ka tindlu ta vona. Eskom yi tshamisisiwile swinene eka matirhelo ya swa migingiriko na ya swa timali ha swimbirhi swa antswa. 6.3. Etihlokweni ta mudedwe a kuri na fan, munhu a twa ngaku u le mapapeni. Exikarhi ka timhaka tin’wana, swipimanyeto leswi swi ta angula nhlohlotelo eka mahanyelo ya vanhu na matirhelo ya ikhonomi ya swipyopyi, na vudurhi lebyi yelanaka na vuxanisi bya xihoko, ku katsa na vuhundzuluxi bya vumaki bya swipyopyi. Famba u ya eka N'wagama. Feme yo endla hi vuntshwa yi phakela mitirho eka 80 wa vatirhi na 1 000 wa mitirho eka vanhu lava rhwalelaka thyaka. Foramu ya Ikhonomi ya Misava eAfrika yi ta va kona eKapa ku sukela hi ti 3 ku fika ti 5 Khotavuxika 2015 ehansi ka nhlokomhaka: “Khale na Sweswi: Ku Anakanya Nakambe Vumundzuku bya Afrika.” Foramu yi langutane na xilaveko xa swiyimo swo hambana swa mfumo ku tiyisa mbhurisano na ntirhisano eka tindhawu ta switirhisiwa, nhluvukiso wa vaaki, ikhonomi ya rihlaza, cincano wa mindzhavuko, vuvekisi na mfambiso wa thekinoloji. GCIS yi vumbiwe hi ndlela leyi nga ta endla leswaku yi hetisisa xirhumo xa yona hi ndlela leyi xi hlamuseriweke laha henhla. Gondzo ra kwe ra tidyondzo a ri helelanga kwalaho, u yise emahlweni tidyondzo ta kwe eCIDA CITY Campus exilungwini laha a nga ntokoto eka leswi landzelaka: 1. International Computer. Gondzo ra kwe ra vuyimbeleri ri sungule hi lembe ra 1999, endzhaku ka loko xiyimbeleri xa ndhuma Benny Mayengani xi n’wi tekile va tirha swin’we tani hi un’wani wa vacini va kwe, laha hi kona a nga sungula kona ku yimbelela na xiyimbeleri lexi xa ndhuma. Govender i muAfrika-Dzonga wo sungula ku kuma sagwadi leri ra manyunyu eka mihumelelo ya sayense na thekinoloji leyi hoxaka xandla eka ku twisisa na mahanyele ya vanhu. GovTech 2015 yi ta khomiwa ku sukela hi ti 25 ku fika hi ti 28 ta Nhlangula 2015 ehansi ka nhlokomhaka leyi nge: “Eka ntirhisano wa Mphakelo wa Vukorhokeri”, laha nhlokomhakantsongo ku nga ‘Ku hlanganisa Vaaki ku tisa Nhluvukiso na ku Kula’. Hakanyingi swa amukeleka ku fungha thoni ya le henhla ntsena tanihi le ka swikombiso leswi landzelaka: PanSALB yi ta tsaka ku amukela swibumabumelo swo huma eka vatirhisi. Hambi leswi ku nga pfumaleka loyi a nga ndzi vona etshangeni ra tihonci, Ngoveni va tirhise mhaka yo hi mina ndzi nga ya vutisa ku xana va xavisa tihonci ke? Hambileswi va twaka ku vava,va sungula ku swi vona leswaku va hlayisekil naswona a va voxe. Hambi swihlambanyiso swo tiya, leswi a ndzi swi endle emahlweni ka vavanuna va ndzhuti (ku fana no ndzi nge he pfuki na kan’we ndzi lave vavasati va muxaka wokarhi), loko se ndzi twa comela, a swi olova ku ndzi swi tshova. Hambi swi ri tano, a ndzi nga ta hanya vutomi bya mina hi ku va na xikhomela eka Ngoveni. Hambiswiritano, ka ha ri na swo tala leswi lavaka ku endliwa ku antswisa vukorhokeri bya mintirho na ku dyondzisa matirhelo eka van’wana va vatirhela mfumo, ngopfu-ngopfu lava nga hlanganaka hi swikandza na vaaki-tiko eka mintirho ya vona ya mfumo. Hambiswiritano ndzi ta boxa swikombiso nyana ku komba ntumbuluko wa ku humelela loku hi nga va na kona na mintlhontlho leyi hi nga langutana na yona. Hambiswiritano, rendzo ro ya eka vaakatiko lava pfumalaka xihlawulambala a ri se fika emakumu. Hambiswiritano swa va phazamisa nkarhi wun’wana va tikuma va langutanile na huvo yo tshinya. Hambiswiritano, switandzhaku swa nhluvukiso a swi anamangi ku ringana na tiphurogireme ta wona leti nga hlanganisiwangiki hi mfanelo. Hambiswiritano, xiyimo xa tshembhisa eka tlhelo ra mintirho. Hambi u ta rhula hi mani aredzi! Hambi wo la ta ri yimelela, a hi ro vupfa. Ha nwi hoyozela Allan Freese eka ntirho wa kahle laha a nga endla matimu hi ku va mudzaberi wo sungula ku fikelela final ya MTN8 tani hi mudzaberi wa Platinum Stars. Ha tshemba leswaku nhlangano wa vaaki-tiko wu ta ya emahlweni ku lwela leswi na ku tiyisisa, eka swin’wana, leswaku minxavo yi ya ehansi, mimbuyelo yi twa hi rixaka. He he a ka ha ri na vukati masiku lawa, u ehleketa ku i mani a nga teka dzovo ra timbyana a vuyisa ekaya? Hi 2014 hi simekile maendlele yo tiveka ya mbuyelo wa Phakisa Big Fast ni ku yi humelerisa eka ikhonomi ya le lwandle, rihanyo, dyondzo na sekithara ya migodi. Hi akile fambiselo ra matirhisanelo ya kahle ya mfumo eka swiyenge hinkwaswo swa mfumo, na ku antswisa ntirhisano na yona na le xikarhi ka yona. Hi amukela Dok Imtiaz Sooliman wa Gift of the Givers eka Huvo namuntlha. Hi dlayisiwa hi swicelwa swa hina kee? Hi dyondza yini eka n’wina xana? Hi Dzivamisoko lembe leri, ndzi tibohile eka vurhangeri bya bindzu ra mathekisi ku hundzisela emahlweni ku kanerisana hi mayelana na matirhele ya sisiteme ya ku Cinca hi Xihatla ko hlanganeriwa ka Mabazi ku fikela endzhaku ka nhlawulo. Hi endlile ku humelela ko nyawula eku humeleriseni ka kungu leri. Hi fanele ku amukela leswaku mhaka ya nongonoko wo vuyelerisa misava xikan’we na ku tshamiseka endzhaku ko rhurhela eka ndhawu yintshwa a ku fanele ku endliwa hi xihatla na ku antswa. Hi fikelerile swo tala, kambe ka ha fanele ku endliwa swinwana nakambe, naswona hi ku tirha swinwe tanihi maAfrika Dzonga, hi ta fikelela swo tala swinene! Hi hlangana nakambe hi nkarhi lowu ikhonomi yi nga ku kokeni exilogweni. Hi hlawurile siku leri tanihi siku ra ku vitana Ntshamo wa Nhlanganelo wa Palamende ku nyika Mbulavulo hi Xiyimo xa Rixaka, ku tlangela nkarhi wa xiavo lexi nga cinca tiko ra hina. Hi hlayisa rito ra Yesu Kreste leri hi ri hlayaka ebukwini ya yena, na leri hi ri twaka Moya lowo kwetsima a hi tsundzuxa rona. Hi hlohlotela vaphakeri va vukorhokeri va sweswi na lava tsakelaka ku titsarisela eka CSD, lexi ku nga xihlovo xa vuxokoxoko bya vaphakeri hinkwavo eka swiphemu hinkwaswo swa mfumo. Hi hoyozela xipanu, lexi nga rhangeriwa hi Muavanyisi loyi a nga ephenxenini Zac Yacoob, tanihi mutshamamaxitulu. Hi khensa mfumo na vanhu va Federexini ya Russia ku va va kotile ku langutela masalelwa ya tingwazi ta hina hi ndlela yo komba ku xixima eka malembe lamo tala. Hi khensa nakambe, ntirho wa khale ka Xirho xa Palamende, mufi Manana Helen Suzman, loyi a ri yexe eka Yindlu ya leyi, loyi a kanetana na milawu ya ntshikelelo. Hi khensa tiyuniyoni ta vadyondzisi ku va ti seketerile pfhumba leri. Hi khensa vatshami va switulu ku va va hi nyikile nkarhi lowu. Hi khutaza ku ti nghenisa eka tiphurogireme to hlaya leti kongomisiweke ku tlakusa xiyimo xa mahanyelo lawa ngetelelaka rihanyo na ku aka rixaka. Hikokwalaho ka ku tlakuka ka nxavo wa dizele, Eskom yi tsundzuxiwile ku cincela eka gasi ku suka eka dizele tani hi xihlovo xa eneji ya michini ya yona. Hikokwalaho, ku ta va na ku burisana lokunene na ku vuyerisa vanhu va Afrika-Dzonga na vapfhumba hinkwavo va matiko ya le handle. Hi kombisa ku khensa eka vanhu, eka ku tinyikelela ka buti wa yena. Hi ku dzaha ndondo, a va fambisani na munhu la tikweni, va na ntanga wa vona lowu nga byariwa kwalomuya ka magidi-mbiri na madzana-ntlhanu wa swimilani. Hi ku gimeta, Khabinete yi rhumela marito ya ku khensa eka vaaki va Afrika-Dzonga lava nga landzelela ku tlherisa swibalo lava nga nhlayo ya 5.94 miliyoni ya lava tlheriseke swibalo leswi nga kumeka eka vahakeri va swibalo leyi nga tiyisiwangiki. Hi ku humelela loku nga va kona, eka 0,2%, xiyimo a xi tsakisi ngopfu hi ku ya hi vatsoniwa ku va va thoriwa eka mfumo, hi ku pimanisa na 2% leyi a hi tivekele yona. Hi kumeka eka info@xitsongaonline. Hi ku tekela enhlokweni swiyimo swa ikhonomi lexi ndzi xi boxeke eku sunguleni, swi le rivaleni leswaku a hi nge swi koti ku fikelela ndlandlamuko walowo hi nkarhi lowu a hi tshembha leswaku hi nga wu fikelela hi wona. Hi ku tirhisana hi fanele ku seketela swipano hinkwaswo swa rixaka ku suka eka Bafana Bafana ku ya eka ti-Proteas na Springbok; ku suka eka Banyana Banyana ku ya eka Tiolimpiki ta Vatsoniwa. Hi ku tirhisa Pfhumba ro Hatlisisa Vuphakeri bya Switirhisiwa Eswikolweni (ASIDI) ra Ndzawulo ya Dyondzo ya le Hansi, mfumo wu herisile swikolo swo hlaya swa miako ya xiyimo xa le hansi kutani ku tumbuluxiwa ndzhawu leyinene yo dyondza eka yona. Hi ku ya hi vulavisisi byi komba leswaku ku mangariwa kwalomu ka 500 000 wa milandzu yo pfinyiwa hi lembe, leswi swi vulaka leswaku kwalomu ka 3 600 wa vamanana va pfinyiwa siku na siku. Hikwalaho u ta va na hina hi moya hi Nhlangula lembe leri loko hi tlangela malembe ya 90 ya ku velekiwa ka nuna wa yena, tata wa vana va yena, munghana wa yena, nakulorhi wa yena na jaha ra tiko ra hina, Oliver Reginald Tambo. Hi laha swi faneleke, lembe leri hi ta hetisa timhaka ta layisense na mafambiselo. Hi languterile ku hetisisiwa ka Nawu wa Vukorhokerhi bya Mintirho wa 2014 lowu simekaka ximfumo vukorhokeri bya vuthori bya vanhu. Hi la Thomas Shuma, loyi a tiviwaka ngopfu tani hi Tomasi Gezani Mzamani, a nga hoxa xandla hi ku pfuna eku humelerisa na ku paluxa vunanga bya Freddy. Hi lava ku kula loku ku hundza tiphesente ta ntlhanu ku tumbuluxa mitirho yo tala. Hi lava vadyondzisi va hina, vadyondzi na vatswari ku tirha na mfumo ku cinca swikolo swa hina swi va tisenthara ta xiyimo xa le henhla. Hi lembe ra 2011 kwalomu ka 63% wa vaaki va ndzhawu a va tshama emadorobeni na le ka madorobankulu nakona xiyimo lexi xi anakeriwa ku ya emahlweni eka khume ra malembe lama taka. Hiloko a teka ndlela a ya eKhoseni ntsindza, a rhumela rito eka Hosi Xongela. Hi loko ndzi tiluma nomo wa le hansi hi vukarhi bya ku vuyelela ka vununa bya mina, lebyi a byi sulekile mpfhuka ndzi hlaye xipapilani xa Katekani. Hi loko ni pfuka ni tlela ehenhla ka mudedwa; “tana u ta tshama ehenhla ka xikanda xa mina!” Hi loko xi languta hansi xi nyuma, ivi ni kongoma kamareni ya mina ni xi siya kwalaha rivantini. Hi marito man’wana, Tsalwa ra 98(2) ri veka vutihlamuleri eka ICC ku pfuna matiko ku tirhisa mimpfumelelo yo khoma. Hi minkarhi yo tala ndzi va ndzi ri karhi ndzi tirhisa foni, xin’wana i ku kuma ku pfuneka hi tlhelo ra swat timali na swi tirhisiwa swa tournament. Hi moya wa minkarhi leyi na hi moya wa vumunhu, Khabinete yi rhamba vaaki va Afrika-Dzonga hinkwawo ku pfuna vanhu lava sweleke na mindyangu. Hina hi tiva Khisimusi ri dyiwa kan’we lembeni. Hi na ntirhisano na Bangi ya Nhluvukiso ya Dzonga wa Afrika (DBSA) ku antswisa matirhelo ya swibedlhele swa mfumo na tihofisi ta yona ta swifundzankulu. Hi na ntirho wo xixima, ku lwela na ku hlonipha Vumbiwa tanihi nawu wa le henhla wa Riphabuliki. Hina ntiyiso se ha wu tiva, hi xaniseke ngopfu hi ku lava ntiyiso lowu. Hi na ntshembo leswaku timhaka leti ti nga ta va ti nga ntshuxiwanga ti ta lulamisiwa na tona ku enerisa hinkwavo lava va khumbekaka. Hi na swikombiso swo tala swa ku humelela ka phurogireme yo endla swilo hi ndlela ya laha kaya. Hina va ka Matimunews hi ri tshamani.. Hina va ka Matimunews hi ri tshamani ehansi mi ku mbaa! hi ta mi hlahlela nhloko ya nyimpfu. Hi navela nakambe leswaklu hi tlangela hinkwaswo swipano swa mintlangu leswi nga komba ku tikarhata ka Afrika Dzonga eka malembe lawa ya nga hundza. Hi navelela Mutshamaxitulu wa LOC Irvin Khoza, CEO Danny Jordaan na mudzhaberi wa Bafana Bafana, Carlos Alberto Parreira, hinkwaswo leswinene eka tinhweti leti taka. Hi na yona, ku vula nkosikazi. Hi ndlela leyi faneleke, lembe leri nga hundza hi nghenelela eka mabindzu na swiyenge swin’wana swa vanhu, ku sungula manghenelo ya kahle eku pfuxeteni endlelo ra vululami hinkwaro. Hi ndlela leyi, hi ti 10 ta Mudyaxihi hi ta fungha Kungu ra Siku ra Rihanyo, ntlangu wa misava lowu tlakusiwaka hi Nhlangano wa Rihanyo wa Misava. Hi ndlela leyi, hi tsakela ku khensa Khomixini ya Mphikizano ku va na voko ro tiya leri va ri kombaka ku tiyisisa leswaku vaonhi va khomiwa. Hi ndlela yaleyo, Khabinete yi bakanyela etlhelo swivulavula swa leswaku nghinghiriko lowu wu kongomisiwile eka vahlapfa. Hi nga ha vula leswaku, eka xiyimo xo ka xi nga tolovelekangi, swilo swo tala swa Vumbiwa ra hina swi ringekile eka nkarhi wa sweswi nyana; naswona hinkwaswo ka swona swi hundze xikambelo lexi humelerisaka erivaleni xidemokrasi lexi kombaka ku tiyisela. Hi nga tshuki hi kanakana kumbe ku va ni ku chava evuton’wini bya hina, kambe a hi languteni eka Yehova hi minkarhi hinkwayo. Hi nga xisani,mina ndzi Mhlave wo vupfa, Nwana Magazini wa Mirhumba wa Xiluvani. Hi nkarhi wa ku fa ka yena, a tirha tanihi Mufambisi wo Angarhela eka Ejensi ya Vuhlayiseki ya Mfumo. Hi Nsoto Kaizer Chiefs yi ta hlangana na Chippa United laha yi nga ta tirhisa ntlangu lowu ku lulamisela derby ya vona na Orlando Pirates eka mphikizano wa Black Label Cup. Hi ntiyiso ku tlakuka lokukulu ka xilaveko xa gezi eka malembe mambirhi laya hundzeke swi hundze ntalo wuntshwa lowu hi wu tiseke. Hi ntolovelo, loko ndzi twa vanhu va vulavula hi mhaka ya misisi, ndzi va letela eka tati yin’wani yi nga na salon kusuhi na le xikolweni xa le mugangeni wa hina. Hi pfumele hi nkarhi un’we. Hi rhandza ku navelela van’wamatsambu hinkwavo lava fikeleleke ku nghenela Mintlangu ya Tiolimpiki leyi nga ta va kona eRio de Janeiro. Hi rhandza leswaku Xitsonga Online yi endla leswi tsakisaka vanhu. Hi ri etlela hi ku rhula, nhenha ya tinhenha. Hi sekela ku hlayisa ririmi leri. Hi siku rero, mimbhurisano hi ku ya hi Tsalwa ra 97 a yi fanele ku va yi endliwa. History Culture Language / Project TSONGA Hi Teleti Khosa Ririmi ra Xitsonga, i ririmi leri nga kula, leri nga anama, leri nga dzika, leri nga enta. Hi swi twileee – Jhi! Hi swona swi endlaka leswaku hi nyika nhlohlotela eka vantshwa ku tirhisa switirhisiwa swa thekinoloji ku antswisa vuswikoti ni vutivi. Hi swona swi endlaka malandza ma n’wina ma rilela Vuzulu. Hi swona swi nga endla leswaku hi sungula rimba ra pholisi yintshwa, Phepha ra Milawu ya ku Pfuxa Misava. Hi ta aka ehenhla ka leswi hi swi endleke swa ku tshungula HIV na AIDS na ku seketela phurogireme hi ku ndlandlamuxa mapfhumba yo tivisa ku sivela HIV. Hi ta hatlisisa vuhumelerisi bya vukorhokeri lebyi hi ku tirhisa xinakulobye na mabindzu yo ka ya nga ri ya mfumo. Hi ta kota ku dyondza. Hi ta pfuneta Masipala ya Mbango ya Moqhaka eFree State ku herisa sisiteme ya mabakiti na mintlhontlho ya swihambukelo swo pfuleka. Hi ta ringeta hi matimba ku kambela kahle swirhalanganyi leswi nga kona leswaku nongonoko wu kota ku hatlisisiwa. Hi ta teka kwala, ka ha ri hava vavasati mhane! Hi ta tirhisa vutivi bya mafambiselo ya phurojeke lebyi kumekeke hi nkarhi wa Khapu ya Bolo ya Milenge ya FIFA ya 2010. Hi ta tisa hi ku landzelelana hi Ravumune ni Nsoto rito ra Xikwembu leri ri nga ta tisiwa hi Pastor Musa Baloyi wa kereke ya Consuming Fire Cathedral leyi kumekaka eti-F eGiyani. Hi ta vuyelerisa minongonoko ya swa rihanyo eswikolweni. Hi ta ya emahlweni hi entisa nhluvukiso wa ikhonomi, bindzu na xinghana xa vuvekisi na BRICS mayelana na Ntawa wa Vuhlanganisi wa BRICS hi Timhaka ta Ikhonomi na Bindzu. Hi ta ya emahlweni hi khutaza vutivi bya Vumbiwa eswikolweni na ku vona leswaku vana va kula va ri na mavonele lamanene ya vutomi na rirhandzu ra tiko ra vona na vanhu va rona. Hi ta ya emahlweni hi seketela makumekele ya dyondzo eka hinkwavo hi ku vona leswaku vana hinkwavo va le xikarhi ka malembe ya 7 na 15 va le xikolweni. H i ta ya emahlweni hi tirha leswaku hi ta va na nhlangano wo tiya wo tirha hi ku hetiseka. Hi ti 10 N’wendzamhala 2014, Khabinete yi bohile leswaku Ravuntlhanu ro sungula ra Hlangula lembe na lembe ri fanele ri va Siku ra Vuhungasi ra Rixaka. Hi ti 11 ta Khotavuxika Holobye wa Vutleketli u ta sungula ku kanerisana na bindzu leri. Hi ti29 ta September ta lembe leri, Munghana Lonene unveiled 2015 XMA nominees. Hi tinyiketele ku nyika nkarhi wo tala ku tirhana na swivilelo swa bindzu ra mathekisi hi ku hetiseka. Hi tirha hi matimba ku tiyisisa leswaku unwana na unwana laha Afrika Dzonga u titwa a hlayisekile naswona u hlayisekile. Hi tirhisana na DBSA na Nhlangano wa Nhluvukiso wa Mabindzu, eka nongonoko wa ntirhisano exikarhi ka mfumo na lavo tiyimela ku antswisa swibedlhele na ku nyikela hi timali eka tiphurojeke. Hi tivisile nhlayo ya matshalatshala yo lunghisa xiphiqo lexi. Hi tlhela hi hlangana na mamiliyoni ya vaaki va Afrika-Dzonga hi ku khensisa Xipano xa Afrika-Dzonga eka matirhelo ya kahle eka Mitlangu ya tiOlimpiki ta Rio 2016. Hi tlhela hi langutela ku tirhisana kahle na mavandla mo kaneta ePalamende, hi moya wa ku rhangisa tiko emahlweni. Hi tlhela hi tlakusa xiyimo xa vutumbuluxi na tithekinoloji leti lavekaka ku vuyisela xiyimo xa tindhawu leti khumbhekaka to vuyisela ku onhiwa ka misava ni ku yisa emahlweni vuhumelerisi bya misava leyi. Hi tlhele hi phakela 315 000 wa tigizara to tirhisa dyambu ku sukela hi Sunguti lembe leri, to tala ta tona ti nyikiwile mindyangu leyi nga swela, vo tala va vona a va ri hava mati mo hisa eku sunguleni. Hi tlhele hi veka swifikeleriwa leswi hi navelaka ku swi fikelela swa nhluvukiso wa vuswikoti, ku humesa vanwatithekiniki, na ku engetela nhlayo ya vadyondzisi lava nga tokota va Matemetiki na Sayense. Hi tlherile hi vona nkoka wa mitlangu yo tanihi hi Fesithivhali ya Misava ya Vuyimbeleri bya Jazz eKapa, leyi yi ngheniseke ku tlula R475 wa mamiliyoni eka ikhonomi ya Kapa na ku tumbuluxa mitirho ya 2 000 hi 2010. Hi tshemba leswaku ku nghenelela loku hi nga ku vula hi ku komisa ku ta hi yisa emahlweni eku vekeni ka vutumbuluxi bya mitirho ehenhla ka ajenda ya vateki va swiboho hinkwavo laha tikweni. Hi tshemba vanhu lava nga hlupheka. Hi tsundzuka nakambe, hambi leswi a nga ri ki kona, muwini wa hina wa Nyiko ya Oscar wa le Hollywood, Manana CharlizeTheron. Hi tumbuluxile Vuholobye byi mbirhi eka Puresidensi ku tiyisisa ha swimbirhi maqhingha ya mapulanelo ku katsa na vulanguteri na mimpimo ya matirhelo. Hi twile miehleketo mayelana ni xiilaveko xo tumbuluxa switirhisiwa leswi faneleke swa nseketelo wa vuvekisi. Hi vile na nhlengeletano na timeyara na vafambisi va timasipala lembe leri nga hundza. Hi vito ra Yesu Kreste, demona leri a ri pfala vanhu va ka n’wina milomo leswaku va nga vulavuli swona, ndza ri lerisa leswaku ri huma sweswi, na khensa Yesu hikuva swi endlekile. Hi vona va nga endla leswaku hi pfumala na matimu, hi tsandzeka no hlaya swivongo swa hina hikokwalaho ka vakhalabye lava. Hi vonile hi 2012 va wina liki hi ntlangu wo hetisela va ri kwale. Hi vuriwa lavanga fambiku na minkarhi. HIV yi nghenelela ngopfu eka vavasati lavatsongo. Hi xivangelo xexo, van’wana va hina va nga hlamarisiwa hi magandlati ya nkarhi-nyana ya maxelo yo biha naswona ya gova makatla ya hina eka swidzedze leswi nga kona eka ntshikelelo wa ikhonomi na mpfilumpfilu wa swa tipolitiki. Hi xixima nakambe Khale ka Phuresidente wa ANC Tatana Oliver Tambo, loyi a nga endla leswaku thoci ra ntshuxeko ri hanya laha kaya na le matikweni mambe hi minkarhi ya hina yo tika swinene ya tinyimpi. Hi ya emahlweni. Hi ya emahlweni no hlangana na swiphiqo. Hi yena a tshamaka ka yindlu ya ka hina leyi nga le Joni. Holobye wa Timhaka ta Xikaya u ta nyika vuxokoxoko hi xitalo loko a khoma nhlengeletano ni vateki va mahungu eka nkarhi lowu taka. Honci, na ku xi khayimiwa njhani, swo tibya hi yena Ngoveni. Hosi Mhinga a va hlamulangi va vula vukona bya Vatsonga. 4 – Dr. Hosi Njhakanjhaka III a vekiwa ximfumo Sep 28, 2011 matimu TA VAHLAYI Comments Off on Hosi Njhakanjhaka III a vekiwa ximfumo Hosi Njhakanjhaka III hi ti 23 Ndzati 2011 loko a vekiwa ximfumo. Hosi Njhakanjhaka wo sungula a ri na makumenharhu nharhu (33) wa vavasati. Hosi ya Mutsonga leyi rilelaka (ku tshaha van’wani) xivongo xa ka Nxumalo na xa ka Zulu. Huwelela eka Xikwembu namuntlha leswaku u ta hlamuriwa eka leswi u swi lavaka evuton’wini. I buloko ya nkoka ya ikhonomi leyi ya ha tlakukaka. ICC yi komberiwile ku tekela mhaka leyi enhlokweni naswona mavandla lamambirhi ya boheke ku njhekanjhekisana hi ripfumelo ra kahle. I mutlangi wa Xipano xa Benfica Football Club lexi xi kumekaka eMpumalanga. Indhasiteri ya vumaki i xihlohloteri lexikulu lexi dumeke xa mikateko ya mitirho. I ndzhaka ya tindzhaka leyi. I nkateko ku vulavula na maAfrika-Dzonga lava va nga eka Yindlu leyi na lava va nga emakaya ya vona na lava va nga eka tisenthara to hlalelela eka tona etikweni hinkwaro. Inthanete, tikhomputa, ti lap-top, tiselulafoni ni switirhisiwa swin’wana swi ya swi chipa no kumeka no tirhiseka hi ku olova. I swa nkoka ku tsundzuka leswaku vanhu va maKhoi-San hi lava va nga xanisiwa ngopfu hi vakoloni lava va nga ringeta ku va herisa, na ku tekela ehansi ririmi ra vona na vuvona. I swa ntolovelo leswaku, endzhaku ka ku yima ka ikhonomi eka malembe ya va 1980 na va 1990, Afrika Dzonga yi tokotile nkarhi wo leha wa ku tiyisela ka ikhonomi ku sukela loko ku tsarisiwile tinhlayo ta ku sukela hi 1940. I tihunyi ta ndzhopforhi a ti orhiwi… Kasi hi ta swi siya swi te tano. Ivi ndzi ku “Ina” eka swikombelo na swibumabumelo hinkwaswo leswi a swi huma eka milomo ya vavasati lava loko va ri ehenhla ka mubedo. I vusiwana byi nga ndzi tisa la Laha ndzi nga nyikela hi vuntombi bya mina. Jaha ri hundzuke hlonga ra mintirho ya munyama. Jaha rihundzuke tala ra mavabyi. Kaizer Chiefs yi nga dya byi horile eka Polokwane City kasi Wits na Arrows hi vona va nga ta pfula mintlangu ya telkom knockout namuntlha hi Ravuntlhanu laha u nga ha kumaka na extra time eka wona. Kamba leswi a swi vuli leswaku swinene. Kambe a hi yeni eka yena!” Kambe hambiswiritano, hi nge hlamuseli hi swivumbeko leswi. Kambe loko makwavo Chippa a ri eku tlangeni, Maxangu dya ta ku ta seketela. Kambe loko ndzi nghenile, ndzi tibyela ku va ta ndzi tiva kahle vamagupela lavaya… phe se a ndzi tlangela n’wina he malume… mhaka yo hi tshamela ro hluriwa, se a yi ndzi nghene na le ka marhambu. Kambe, ndzi hlawurile ku endla tano ku tshikelela mhaka ya leswaku maAfrika Dzonga ya nga karhatiwi hi mavonelo eka swa vusweti. Kambe ra hina i rendzo ta ntshembho na ku tiyisela. Kambe wena u ta hi nyika yini leswakuku wena u kuma mitsheketo leyi? “Kambe wena u ta hi nyika yini leswakuku wena u kuma mitsheketo leyi?” KaNkutswani S1E7: “Xipapilani xa Katekani” by Feature Writer · December 14, 2015 KaNkutswani E6: “Lowu a wu huma enon’wini wa Boti Chingiza, loko ndza ha lava ku twisisa ku i YES ya yini, Boti Chingiza va lo tlula va ndzi ba makatla hi nyanyuku. Kasi ANC yi tlhela yi va na Hofisi-nkulu (headqarters) na tihofisi ta tiprovhinsi ta nkaye, na tihovisi to hlayanyana ta tirijini (swifundza-ntsongo). Kasi aswiheleli kwalano hikuva hitava na Fun run ya 10 kilometres leyinga ta sungula eLulekani stadium hi awara ya nkombo na mixo. Kasi vutlharhi bya mhangele i ku hubuta. Katara yi biwa hi loyi macheleni ya pfumelaka. Kereke yi na mintirho yo pfuxelela evhikini ku suka Musumbhunuku. Khabinete yi amukela ku tivisiwa hi Phuresidente Zuma eka ku nga ngeteleriwi ka tihakelo eka tidyondzo ta le henhla eka lembe ra dyondzo ra 2016. Khabinete yi amukela xitiviso hi Phuresidente xa mavito ya swirho swa Khomixini ya Ndzavisiso eka Dyondzo ya le Henhla. Khabinete yi amukele ku sayiniwa ka mintwanano ya 26 leyi nga ni ntsengo wo ringana R94 biliyoni eka rendzo ra masikunyana lawa ya hundzeke eka Rendzo ra Ximfumo hi Phuresidente wa China Xi Jinping. Khabinete yi amukerile ku humesiwa ka Nawumbisi Ndhzundzhuluko wa Mintsariso ya Xinawu ya Vunwinyi bya Tindlu wa 2015 leswaku vanhu va wu xopaxopa. Khabinete yi amukerile ku thoriwa ka vamajistarata va swifundzha va 154 eka tikhoto ta vamajistarata to hambanahambana etikweni hinkwaro. Khabinete yi amukerile ku yisiwa ka Nawubisi wa Nsirhelelo, Ntlakuso, Nhluvukiso na Vufambisi bya Vutivi bya Xintu ePalamende. Khabinete yi amukerile leswaku Afrika-Dzonga ri hlangana na Bangi ya Vuvekisi bya Switirhisiwa ya Asia. Khabinete yi amukerile Pholisi yo hetelela ya Rixaka yo Gembula, leyi ololoxaka swiphiqo leswi kanganyisaka ku hetiseka ka Nawu wo Gembula wa Rixaka, 2004 (Nawu wa vu 7 wa 2004). Khabinete yi bela mandla eka mulwela vululami by a vaaki Tatana Michael Lapsley eka ku kuma sagwati ra matiko ya misava ra 2016 ra Kurhula ka Vaaki eka xiyenge xa “Ku Rhula ka Misava na ku Rivalelana - Mutisa kurhula loyi a tivekaka Misava Hinkwayo’. Khabinete yi chumbuteriwile hi ku humelela loku nga endliwa hi Nawumbisi wa Vulawuri bya Vufambisi bya Mindzilekano (BMA), 2016 lowu nga pasisiwa leswaku wu yisiwa ePalamende hi ti 23 Ndzhati 2015. Khabinete yi engetela vutomi bya IMC ku kota ku tirhana na timhaka leti tshukaka ti va kona loko ku ri karhi ku simekiwa swiboho swa Khabinete. Khabinete yi hlamuseriwile hi pfhumba ra le tlhelo ra Inthanete ku antswisa vufambisi bya mahungu, leri vuriwaka Vutshila byo Tumbuluxa Xitirhisiwa xa Xidijiti (DOA). Khabinete yi hlangana na Phuresidente Jacob Zuma eku yiseni ka mikhenso eka Swirho swa Mimfumo swa SADC eka ku tshembha na vutitshembhi eku hlawuleni ka Afrika-Dzonga tanihi hi Mufambisi wa SADC loyi a ta ka hi Mhawuri 2017. Khabinete yi hlanganile ku burisana hi xiyimo xa ikhonomi ya mfumo na timhaka leti yelanaka na mpimanyeto. Khabinete yi hlohlotela vaaki va afrika-Dzonga ku tirhisa n’hweti leyi ku fikelelana tanihiloko tiko ri ya emahlweni na ku tirha swin’we ku aka tiko leri nga na vun’we na ku humelela. Khabinete yi hoyozela xipano xa Proteas ku va xi endlile leswaku Afrika-Dzonga ri tinyungubyisa eka Khapu ya Misava ya Ntlangu wa Netibolo eSydney, Australia. Khabinete yi kanerile swinene hi ku kombisa ku vilela ka swichudeni hikwalaho ka ku tlakusiwa ka tihakelo ta tidyondzo ta lembe-dyondzo ra 2016. Khabinete yi khensisa vaaki va Afrika-Dzonga na IEC eka xiphemu xa vona xo tiyisisa Nhlawulo wa Mimfumo wa Miganga leyi humeleleke nakambe. Khabinete yi kombela hinkwerhu hina hi nga swi kotaka, ku tirhisa Vumunhu ku pfuna vanhu na mindyangu leyi nga swi koteki ku ti hletelela, no komba ku twela vusiwana tanihi rixaka leri hlayisaka no hloniphana. Khabinete yi kombela tinxakanyingi hinkwato ku cisetela xikombiso lexi nga vekiwa hi GE. Khabinete yi kombela vaaki va Afrika-Dzonga hinkwavo ku seketela xipano xa Proteas tanihiloko va ri karhi va ya emahlweni ni ku hlula eka ntlangu wa Khapu ya Misava. Khabinete yi kombela vaaki va Afrika-Dzonga ku Tirha Xiphemu xa Vona hi ku pfuneta ku tumbuluxiwa ka swirhapa swa swakudya, ku hlayela vana, ku penda swikolo no hoxa xandla eka nhluvukiso wa miganga. Khabinete yi kombela vavhoti hinkwavo lava nga titsarisela ku tirhisa timfanelo ta vona ta xidemokirasi lexi nga winiwa hi ndlela yo tika no hlawula vayimeri va mimfumo ya miganga lava va lavaka vona. Khabinete yi lemukile ku simekiwa ka feme ya vuhumelerisi bya mabodhlela ya R350 miliyoni ya Mpact Polymers hi ku endla Xinakulorhi na Coca-Cola. Khabinete yi lemukile xitatimende lexi humesiweke hi Vuyimeri bya Xidipulomati bya US eAfrika-Dzonga lexi lemukisaka hi swifamona leswi nga hlaselaka tindhawu ta America eAfrika-Dzonga. Khabinete yi pasisile leswaku Afrika-Dzonga ri va xiphemu xa Sethara ya Vutsundzuxi bya Nawu eka Nhlangano wa Vuxavisi wa Misava (WTO) eGeneva. Khabinete yi pasisile leswaku Ndzawulo ya Rihanyo yi rhurhela Khomferense ya Misava hinkwayo ya Malawulelo ya Mirhi hi Vulawuri, ku sukela hi ti 27 Nhlangula ku fikela ti2 N’wendzamhala 2016, hi ku tirhisana na Nhlangano wa Rihanyo wa Misava (WHO). Khabinete yi rhumela marito yo khensa eka vatirhisi va gondzo ku tiyisela ka vona loko ka ha basisiwa. Khabinete yi seketela Phuresidente Zuma ku hundzisa marito yo chavelela eka ndyangu, vanghana na vatirhikulorhi eku hundzeni emisaveni ka Muahluri Thembile Lewis Skweyiya. Khabinete yi sola ku kombisa ku vilela hi swichudeni ka madzolonga, loku nga kanganyisa tidyondzo etiyunivhesiti tin’wana naswona leswi nga fikelela eka ku onhiwa ka nhundzu. Khabinete yi tata ku khensa eka vaaki va Afrika-Dzonga hinkwavo ku va va nghenelerile eka Pfhumba ra Masiku ya 16 ra Vutiyimiseri eka Mpfumaleko wa Madzolonga eka Vamanana na Vana ra lembe leri, leri nga hela tolo. Khabinete yi tivisiwile hi ku humelela loku endliweke eka Rhijistara ra Nhundzu ya Mfumo wa Rixaka yo Tshama Ndhawu Yin’we. Khabinete yi tivisiwile leswaku African Development Bank yi ta va na nhlawulo wa mani na mani wa vafambisi va Tihuvo hi nkarhi wa Nhlengeletano ya Lembe ya 2013 eMarrakech, Morocco hi 31 Mudyaxihi 2013. Khabinete yi tiyisisa xikombelo xa Phuresidente Jacob Zuma eka minhlangano hinkwayo ya Afrika-Dzonga na tikhamphani ku hahisa mujeko wa Nhlangano wa Afrika (AU) na mujeko wa Afrika-Dzonga. Khabinete yi tlhela yi amukela xiboho hi Phurosidente xa ku tumbuluxa khomixini leyi nga ta languta leswi boxiweke hi swichudeni. Khabinete yi tlhela yi vula leswakuku tiyisela ka ikhonomi ya Afrika-Dzonga yi akiwile ehenhla ka tipholisi leti nga na risima na leti tiyeke. Khabinete yi tshama ya ha tshembha leswaku muhaxi wa mani na mani u ta ya emahlweni a tirhela swilaveko swa vanhu hinkwavo va Afrika-Dzonga. Khale munhu a vuya a boherile mali yo tala ku suka exilungwini, sweswi mali yi rila efonini munhu a ya yi teka eka ATM nkarhi un’wana na un’wana. Khansele ya Vutsundzuxi ya B-BBEE yi le ku tirheni ekusuhi na Ntlawa wa Ntirho wa Xiphurofexini wa Phuresidente, lowu nga tumbuluxiwa hi Phuresidente Jacob Zuma, ku tiyisisa leswaku timhaka leti khumbhaka vanhu va ntima va xiphurofexini va langutiwa. Khensa ku va ri ku tlhaverile. Khireshe leyi yi kumeka eka Lokixi ra le Mhingaville. Khomixini yi ta kambela mbuyelo eka vuvekisi. Khoporexini ya Nhluvukiso wa Swimakiwa (IDC) yi humesile mali yo lomba ya R210 miliyoni ku katsa na R30 miliyoni ya xiphemu xa mikavelo ya 21% naswona Ndzawulo ya Mabindzu na Vumaki yi nyikerile hi nkhutazo wa xibalo xa xiyenge xa 12 (1). Komiti ya Hina ya Vaholobye eka swa Vuxisi yi languta eka tindlela to hlula vukungundzwana. Ku akiwa ka xiphemu xo sungula xa ku Kurisa Mokolo na Nambu wa Crocodile swi sungurile naswona ku ta nyika xiphemu xa mati lawa lavekaka eka switichi swa gezi swa Matimba na Medupi. Ku antswisa miako swi ta antswisa vuswikoti bya ku tisirhelela na ku hoxa xandla eka ikhonomi ya le lwandle. Ku ba nyana swimoyana, nhloko yo panda. Ku cinciwa ku leku endliweni eka Mfumo wa Muganga: Nawu wa Xivumbeko xa Masipala, 1998 (Nawu 117 wa 1998), lowu nga endliwa loko mfumo wa muganga wo sungula wu nga si va kona hi 2 N’wendzamhala 2000. Ku endla tano i mhaka ya nkoka leyi vuyerisaka hinkwerhu etikweni ra hina. Ku endliwa ka swipimiwa swa GDP leswaku swi va exikarhi sweswi swi kumeka eka Tinhlayonhlayo ta Afrika-Dzonga. Ku engetela eka leswi hi tlhela hi sungula magoza yo kambela ku fikelelela vana lava pfumalaka lava nga na malembe yo hundza 14 hi vukhale. Ku engetela, ku yisa emahlweni ku hundzuluxa ka swilo, hi tumbuluxile phurogireme yo kuma ni ku hluvukisa vamaki va vantima eka malembe yanharhu lama taka. Ku engetela, Phuresidente Zuma u tlhela a humesa xiviko xo sungula eka rixaka ra xona hi Xiyimo xa Vavasati eAfrika-Dzonga. Ku engetelela, 55 wa mitirho ya nkarhi hinkwawo na 171 wa mitirho ya nkarhinyana se yi tumbuluxiwile khale, na 54 wa ti inthene leti nga leteriwa. Ku engetelela, hi hlohlotela mabindzu ku seketela nhluvukiso wa mabindzu ya vumaki eka vantima. Ku engeteleriwa ka kondiraka ya malembe ya ntlhanu ya Tatana Maswahle Diphofa – Mulawuri-Angarhelo (DG): Ndzawulo ya Vatirhelamfumo na Vulawuri. Ku engeteriwa ka kondiraka ya Tatana Lionel October tanihi Mulawuri-Angarhelo (DG) eka Ndzawulo ya Mabindzu na Vumaki, eka nkarhi wa ntlhanu wa malembe. Ku fana na Mfumo wa hina ndzi na ntshembho leswaku masungulo lawa ya endliweke ya swi kotile ku hi yisa emahlweni eka 14 wa malembe laya hundzeke ku va swilo swi tshamisekile. Ku fika kwalomu ka 15 wa mamiliyoni ya vaaki va Afrika-Dzonga va amukerile tigiranti to huma eka Mfumo. Ku fikela sweswi, hi nghenisile ku tlula 220 000 wa tigisara ta gezi ro endliwa hi dyambu etikweni hinkwaro. Ku haxa a hi ntirho wo olova, ku na ntirho wo tala loko munhu a nga ri emoyeni, mhaka ya nkoka i ku endla leswi munhu a swi rhandzaka kambe ku nga ri mhaka ya macheleni. Ku hi kavanyeta, mhana Danisa va lo tlhe va huwelela malume Mafuyatha ku ya kwele ka vona, leswi a ku nga ri kule, ndzi komberiwe ku sala na Hitler. Ku hlangana ka swipano ku suka eka Safa ku fika Premier Liki hi swona swi endlaka leswaku Khapu ya Nedbank yi ta tsakisa swinene. Ku hleka ka mina a ku ri ko vungunya, emoyeni a ndzi ri na nkwiti. Ku howisa ka hina ta ha suka swi hi pfunile ku miyeta vaseketeri lava a va tatile Agadir Stadium, handle ka swona a wu ta hi tikela ntlangu lowuya ku ya emahlweni. Ku hoxa xandla loku nga endliwa hi vavasati enyimpini yo tshikeleriwa no ntsan’wiwa ku katsa na ku humelela ka vavasati ehansi ka xidemokirasi ku ta kombisiwa. Ku humelela na kona ku endliwile eka ku hlanganisiwa ka swiyenge swa mabindzu lamatsongo, kutani xiyenge lexitshwa xi ta simekiwa lembe leri. Ku humesiwa ka xiviko lexi swi hoxa xandla eka ku tekeriwa enhlokweni ka Khotavuxika ti 17 tanihi Siku ra Misava Hinkwayo ro Lwa na ku Onhiwa ka Misava yo Nona na Dyandza, leri nga tivisiwa hi Huvonkulu ya UN. Ku hundza ka yena hi xitshuketana swi hi tsanisile hi ntiyiso. Ku i mani vito a ndzi swi tiva, kambe ku i mani eka mina, nhlamulo a yi ri exibakabakeni. Ku kuma vuxokoxoko byo tala endzela www.education.gov.za. 4. Xiyimo xa Khabinete eka timhakankulu embangwini 4.1. Ku kurisa ka tindhawu to tshama ta le Israeli etindhawini ta Palestine i xiphiqo xikulu swinene eku ololoxeni ka mpfilumpfilu. Ku laviwa ka vanhu lava va nyamalaleke swi ya emahlweni eMusina na Makhado. Kumbe loko no tsala matimu ya pre-Mfecane. Kumbe u la ta vona ku ha basisa swi enela la ka Mahungele?” Kumbe u tirhela ntsena valungu… Swa ni vava, swa ni tsanda, swa ni rhanda swo swi vavi. Kumbexana mundzuku vana na switukulwani swa hina va nga lawula mali ya misava! Ku na ntirho wo tala lowu wu endlaka leswaku maqweta lava va nga eka xiyimo xa Principal na vona swi va nonohwela ku fikelela lava va lavaku ku pfuniwa hi swa nawu. Ku na swo tala leswi hi nga swi dyondzaku hi Yosefa, leswi loko ho swi tirhisa evuton’wini hi nga va na ku humelela. Ku na swo tala leswi swi langutekaka swi nga fambi kahle eka vutomi bya siku na siku eka lontshwa leswi swi nga va ka swi nyanyisiwa hi ku tsandzeka ku tiyisela (ku kondzelela). Ku nghenelela eka tipulani, kutani haka ya nkoka leyi fambaka emahlweni i mahungu na thekinoloji ya vuhlanganisi tanihi mukondleteri na xiyenge eka vunene bya yona. Kungu leri ra Nhlangano wa Matiko ya Misava ri languteriwa ku engetela vusirheleri bya rihanyo emisaveni hinwayo na ku tlakusa ku kula ka ikhonomi loku hlanganelaka, leswi hoxaka xandla eka ku simekiwa ka Ajenda ya 2030 ya Nhluvuko lowu Tiyiselekaka. Kungu ra swilo swa khume ra swirhangani swa magoza ya Tlhelela eku Sunguleni ri tumbuluxiwile ku komba ndlela ya xiphemu lexi landzelaka. Kungu ri tirhana na ku herisiwa ka vusweti na ku pfumala ku ringanana tanihi timhaka ta nkoka leti ti faneleke ku lulamisiwa. Kun’we, a hi hlayiseni gezi hi ku tima switirhisiwa swa gezi leswi nga riki swa nkoka. Ku pfumela ka pfuna lero swa laveka leswaku hi va vanhu vo pfumela eka Yesu, ku pfumela eka marito hinkwawo ya yena. Ku pfuta ka mati swi fikisa 40 wa tiphesente ta ku lahlekeriwa ka mati etikweni naswona swi durhela tiko nkombo wa mabiliyoni ya tirhandi hi lembe. Ku pimanyetiwe leswaku R33.3 biliyoni ya tihakelo ta R&D ti seketeriwile hi tihakelo eka nkarhi lowu. Ku simekiwa ka minjhekanjhekisano ya Ntwanano wa Mabindzu yo Ntshuxeka ya Tinkonkulu (CFTA) hi Samiti ya AU ku ta va kona hi ti 15 Khotavuxika 2015 eJoni, eAfrika-Dzonga. Ku suka kwalaho ntlawa lowu wu n’oka laha a nga sungula ntlawa wa Swa Hina Music Promotion. Ku suka kwalano, va ri two va khomiwa hi nchuluko wo chavisa. Ku sukela hi 1994, IDC yi vekisile R150 biliyoni eAfrika-Dzonga na le ka matiko ya Afrika. Ku ta fika laha, ASIDI yi hetile ku aka 116 wa swikolo ni ku phakela mati eka 499 wa swikolo, mbhasiso eka 425 na gezi eka 298. 5.5. Kutani a tshama a ri ntsongo a nga kuli, hambiloko vanghana va yena va n’wi sapatela. Kutani endzhaku ka sweswo a ku ka vadyondzisiwa: “A hi tlheleleni eYudiya.” Kutani-ke swi sala eka hina ku pfumela handle ka ku kanakana leswi a swi tshembhiseke eritweni ra Yena. Kutani, loko munhu a ri karhi a pimanyeta mbuyelo wa hanyelo ra yena, no languta ndlela leyi vutomi byi nga fambaka hi yona, ku ta cukumeteriwa ehandle swilo swo ka swi nga pfuni nchumu… swilo leswi hi yisaka eka gondzo ro hi yisa la ko, a ku na vutomi. Kutani Marta a ku ka Yesu: “Hosi, loko onge u vile kona, ingi makwerhu a nga fanga. Kutani ti endla kungu, ti tiya swivindzi ti pela buloho. Kutani yena a teka ndzalama a yi chela ehumbeni, a yi fihla ekaya a vuyela evuvabyini. Ku ta va ku hlayiwa vanhu ravunharhu eka mfumo wa xidemokirasi naswona wu va xiphemu xa 2010 xa sensasi ya Afrika leyi eku heteleleni yi nga ta komba tinhlayo ta tikonkulu. Ku thoriwa hinkwako ku ta endliwa endzhaku ka loko ku kamberiwile tidyondzo na mbhasiso lowu faneleke. 6.1. Ku thoriwa hinkwako ku va kona endzhaku ka ku kamberiwa ka ntiyiso wa tidyondzo na mbhasiso lowu faneleke. 7.1. Ku thoriwa ka Dokodela Mantlhake J Maboya tanihi Xandla xa DG (DDG): Pholisi ya Kharikhulamu na Nkambisiso eka Ndzawulo ya Dyondzo ya Masungulo. Ku tihumesa swi ta sungula endzhaku ka lembe rin’we hi siku leri ku nga tava ku amukeriwile xitiviso, handle ka loko xitiviso ko kombisa siku ra le kulenyana. Ku tikeriwa loku ku fambisana na nkarhi lowu ntlakuko wa minxavo na ntswalo swa ha ri ehenhla swinene. Ku tinyungubyisa i swa masiku hinkwawo. Ku tirha xibindzu ka Yuniti 6 ka Xitichi xa Gezi xa Medupi i mhaka ya nkoka eka nkungu ra hina ro aka xitumbuluxi xa gezi lerintshwa. Ku tirhisiwa ka tiphurojeke to hambanahambana eka malembe ya tlhanu lawa ya ta ka ku languteriwile leswaku ku tumbuluxa 21 000 wa mitirho. Ku tiyisisa ku kumeka ka mphakelo wa gezi etikweni, Eskom yi vekisile ku tlula R75 wa mabiliyoni, ngopfungopfu eka switichi swintshwa swa Medupi, Kusile na Ingula, ku katsa na ku vuyisa vukorhokeri na vuphakeri bya tiphurojeke tinwana. Ku tlula 2000 wa tikhamphani ta EU ti na mabindzu ya tona eAfrika-Dzonga, leswi tumbuluxeke mintirho yo tlula 350 000 wa mintirho. Ku tlula 5 000 wa vantshwa va xinuna na vaxisati va leteriwile hi ku hetiseka tanihi vatimeri va ndzilo wa le nhoveni naswona va vekiwile eka tindhawu to tlula 200 eAfrika-Dzonga. Ku to va masingita loko Kaizer Chiefs yo kota ku teka nakambe bikiri ntsena loko Mamelodi Sundowns yo hluriwa eka mintlangu leyi nga sala. Ku tshembhiwa leswaku vapfhumba vo huma eAngola va fanele ku kota ku koxa vuakitiko bya tiko ra vona bya xiviri, hikuva swivangelo leswi kombisaka munhu tanihileswi mupfhumba ku va byi nga ha riki kona. Ku tsundzukiwa ka vu 60 ka Siku ra Vavasati ra Rixaka hi ti 9 Mhawuri, 2016 ku ta kombisa matimu ya nyimpi ya vavasati, hi ku vula ‘XitorixaYena’. Ku tumbuluxiwa ka switichi swa ndzilo leswintshwa ku nga Kusile, Medupi na Ingula, swi ta ngetela 10 000 wa xiyimo xa timegawatsi eka tintambhu ta gezi etikweni hinkwaro. Ku va phurojeke yi ta kuma leswi, vuvekisi bya le hansi byi fanele ku va R200 wa mamiliyoni eka tiphurojeke letintshwa, na R30 wa mamiliyoni eka ndlandlamuxo na antswiso. Ku vekisa ka DST eka Ndzavisiso wa HIV swi sungurile hi 1999 swin’we na Ndzawulo ya Rihanyo, hi tumbuluxile Pfhumba ra Nsawutiso wa AIDS ra Afrika-Dzonga. Ku vule va tolo leswaku mintirho ya vulavula, xiyimbeleri lexi xi tamele B.Com ya Cost & Management Accounting, UED (University Education Diploma) na Diploma ya Theology ku suka Rhema Bible Church. Ku vuriwa leswaku ya tshungula mavabyi nakona ya tirhisiwa eka matiko man’wana. Ku vuyeriwa matirhelo lamanene, ku tirha kahle na ku pima ku enela ka vaaki hi matirhelo ya mfumo. Ku ya emahlweni ka minkarhi hinkwayo ka ku pfumala ku tshamiseka ka mali ya tiko ra hina swi khumbe vumaki bya swixavisela-vambe hi ndlela yo kala yi nga ri kahle. Ku ya ka swirho swa mavuthu ya Afrika Dzonga eCentral African Republic I ku va swi ya pfuneta ku tisa ku rhula na ntshamiseko eka rhijini. Ku yisa emahlweni ntirho lowu na migingiriko yin'wana hi ta tivisiwa hi ku tiyimisela ka hina ku tiyisisa leswaku Khapu ya Misava ya FIFA ya 2010 yi va leyi nga ta famba kahle swinene. Laha a va ri vinyi lava nga na ku tlula 3% wa makete eka makete ya timali ya JSE hi 2004, leswi swi engetelekile ku lava ku ringana 5%; laha nhlayo ya Vantima eka mafambiselo ya le henhla yi kuleke ku suka eka 24% ku fika eka ntsengonkulu wa 27%. Laha hi kona ku.. Laha hi nga hlaya kona eka siku ra namuntlha hi twa Yesu loyi a tiyisisa eka vadyondzisiwa va yena leswaku Marito ya yena a ya nga weli ehansi. Lama i marito mo hetelela ku suka eka Masocha ya misava. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Apr 20, 2014 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on Mbheveve ya vulavula eka Yesu Loko va ri karhi va huma, ku tisiwa munhu wa mbheveve, la nga ni demona. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Apr 30, 2015 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on Loko Xibelana xi tumbuluka! Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Aug 14, 2014 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on Xihlovo xa ntwanano Hi Mikhongelo Prayers Chabalala Mutwa va tlhavula laha wu nga tlhava kona. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Aug 18, 2015 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on Swihungwana… Swi nyanyula mbilu kun’we mianakanyo. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Aug 19, 2014 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on Munti wo rhula…. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Aug 26, 2014 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on Nkatanga Risenga Marito yaku ya endla ndzi tinyungubyisa. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Category Archive: Uncategorized Nov 02, 2012 matimu Uncategorized Comments Off on Mahungu yo ta eka Matimu Phephahungu ra Matimu eka Inthanete ri hamgalasiwa mahala eka vahlayi va rona. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Dec 08, 2015 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on Lembe ra 2015 se ra hela Lembe ra 2015 se ra hela, ku lo sala ntsena mavhikinyana leswaku hi nghena eka lembe ra 2016. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Jul 07, 2015 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on Vutomi bya namuntlha i dyondzo Hi Goodness Hlungwani wa le ka Nwamitwa Va ringetile ku ndzudza maxuka, Bya xikhongolotana xa sindziso. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Jun 29, 2015 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on Xinamu xi dlele nkwahle Naswona Mangwa yi pfumale timhondzo hi ku rhumisa. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Khombo ra mati eka vana hi nkarhi wa timpfula Feb 09, 2013 matimu TA VAHLAYI Comments Off on Khombo ra mati eka vana hi nkarhi wa timpfula Mati i ya nkoka eka hina vanhu hinkwerhu. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Manana Ngobeni i nhenhakazi ya Munghana Lonene FM Sep 13, 2013 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on Manana Ngobeni i nhenhakazi ya Munghana Lonene FM Manana Norah Ngobeni, nhenhakazi. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Mar 19, 2015 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on Nkhavi wo sungula a wu vavi… Nkhavi wo sungula a wu vavi……. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Mar 20, 2016 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on Makungu ya Xikwembu Makungu lawa ndzi nga na wona ehenhla ka n’wina. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Mar 22, 2016 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on Mundzuku u nge n’wi tivi Ku tlhava ka dyambu a wu swi tivi ku ri ta xisa ku yini. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM May 02, 2014 Matimu News Mintlangu / Sport Comments Off on Mintlangu ya ku hela ka vhiki Swi tikomba swi ta tsandza eka Xipano xa Kaizer Chiefs ku sirhelela bikiri ra vona ra Ligi. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM May 12, 2015 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on A hi bombeni swin’we! Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Sep 16, 2015 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on Gama ra nsele Gama ra nsele Hi (Mashimbyi Chriswell Ntshuxeko) Lomu u taka ha kona ntsako nkwee! Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Vaakatiko va ka Nwamitwa va seketela hosi ya vona Sep 01, 2011 matimu TA VAHLAYI Comments Off on Vaakatiko va ka Nwamitwa va seketela hosi ya vona Rihlampfu lerintshwa ri tiyisiwa hi lera khale. Latest update March 31st, 2016 6:00 AM Xana ririmi ra manana ra ha ta va na nkoka eka malembe lama taka? La u hundzaka kona ko twala xinghema, Leswiya swa ku loko mi hundza ku twala ku nuhwa erfume swi xaxile. Lava nga na torha ro tihlanganisa na mina va nga endla tano hi ku ndzi bela ritlingo eka tinomboro leti landzelaka: 072 200 0112 kumbe/ 061 321 9565. Lava va nga na ku navela ko tihlanganisa na mina va nga endla tano hi ndzi bela ritlingo eka nomboro leyi: 078 985 3120. Lava va nga na ku tsakela ku hoxa xandla va nga tihlanganisa na vona ku nga Sponsorship kumbe ku nyikela leswaku vana lava va ya kombisa vutshila bya vona eka matiko man’wana ya misava. Lava va nga na ku tsakela ku yimbelela ndzi nga va tsundzuxa leswaku va fanele ku ti hlanganisa na vanhu lava va tivaka vuyimbeleri tani hi leswi swi nga tala leswi va faneleke ku swi landzelela eka gondzo leri ra vuyimbeleri. Lava va nga na milorho yo yimbelela ndzi nga ku eka vona xa nkoka i ku tiyimisela na ku endla vuxaka na swiyimbeleri-kulobye leswaku va ta dyondza swo tala. Lava va nga na norho ro landzela minkondzo ya mina ndzi nga va tsundzuxa leswaku ku lava vuxokoxoko na ku titshuneta ekusuhi na lava nga humelela swi na nkoka swinene. Lawa i marito lama humaka eka BJ, nhlalala ya vunanga bya Vupfumeri. Lawa i marito lama humaka enon’weni wa xiyimbeleri lexi xa ndhuma. Lawa i marito lama humaku enon’weni ya xiyimbeleri lexi. Lebe ya Mugodi ya mavhiki ya mune yi ta va kona hi Hlangula 2015. 1.2. Lembe leri hi taya emahlweni na matshalatshala ku antswisa mafambiselo ya mfumo leswaku hi ta fikelela swiboho swa vaaka-tiko. Lembe leri ri fungha anivhesari ya vu 50 ya Nsecho wa le Purasini ra Liliesleaf, ku baleka ku suka eMarshall Square na ku Sungula ka Mutengo wa le Rivonia. Lembe leri ri ta vona ku longoloxiwa ka tirhekodo ta Foramu ya Mbulavurisano wa Mavandla-nyingi ya CODESA eka Rijistara ra Switsundzuxo swa Matiko. Lembe ra 2016 ri tlhela ri fungha malembe ya 100 ya nyimpi ya Deville Wood eFrance, leyi ve ke kona hi nkarhi wa Nyimpi ya Misava yo Sungula. Lemuka: Ku hlayisiwa ka miganga hinkwayo leyi rhijisitariweke na nseketelo wa vukorhokeri ka kamberiwa no hleriwa lembe na lembe ku vona leswaku kuna ku landzelela loku yaka emahlweni ka swiyimo leswi vekiweke. Leri mpfilinganiso wakona wa nonoka, kambe awu lolohisi ku yingisela, kambe ku cina swingo lava lavanga switwasela. “Leswa fole swi ta ndi dlaya, kambe ndi nge tshiki… fole ra dlaya, vuswa bya dlaya, nyama ya dlaya, ndlala ya dlaya, na ku dya ngopfu swa dlaya!” Leswi ANC yi mi tshembhaka yi mi vekile leswaku mi va Holobye, hi kombela leswaku mi langutisa leswaku PSETA ya pfuka yi tlakuka yi kota ku pfuna van`wana vana lava nga kona ehandle. Leswi a ndzi kotisa ndlopfu hi ntiko (tikilo) Hakunene xilondza xi vava mun’wayi wa xona. Leswi a swi tsakisi ngopfu. Leswi fambelenaka na ku tsakela ka Afrika-Dzonga na matiko lawa ya ha hluvukaka lawa ya nga lava ku seketeriwa endzhaku ka 2020, Afrika-Dzonga ri ta ya emahlweni na ku sirhelela milawu ya nkoka ya UNFCCC ya ku ringanana na ku hambanisana. Leswi hinkwaswo swi vangiwe hi ku cinca loku Gordon Igesund a ku endleke. Leswi hi swona swi vilerisaka Afrika-Dzonga kambe hi fanele ku lavisisa xivangelo xa ku hikokwalaho ka yini nhlayo yi ri ehansi. Leswi kumekaka eka multimedia website leyi: Tibuku to yingiseriwa (Audio books) – hi xavisa tibuku hi xivumbeko xa leswi yingiseriwaku (format ya audio). Leswi nga taya emahlweni swi hi tivisa tanihi loko hi teka goza leri ku tava ku tiyimisela ka mfumo ku lwisana na vugevenga byo kondleteriwa no antswisa mafambiselo, vukoteki na vukondleteri bya vayimeri va nawu. Leswi swi endle leswaku va fikelela final hi.. Leswi swi fambisana na ku ololoxiwa ko ringana ehansi ka phurogireme ya mfumo yo vuyisela misava no fungha ku humelela ka nkoka eka phurogireme yo cinca ya tiko. Leswi swi fanele ku katsa nghingiriko wo tiyimisela ka vuswikoti bya hina bya rixaka byo endla tinhundzu leti nga nghenisaka xuma. Leswi swi katsa vana, vavasati, vantshwa, vanhu lava tshamaka ematiko xikaya na vutshamo bya le madorobeni lebyi nga riki enawini, vanhu lava nga na vuleme kumbe vuvabyi byo tika na vadyuharhi. Leswi swi nga tsanda Yeso mina ni mani? Leswi swi nyikile ntlhontlho eka xipano xa le kaya, laha va nga sirhelela ku ya fika eka nkarhi wo wisa. Leswi swi ta katsiwa na ku tlakusa pfhumba ra ku Tinyungubyisa hi Afrika Dzonga na goza ro tiya ehenhla ka nxaviselano na matiko ya le handle loku nga riki enawini. Leswi swi ta koteka hi nseketelo wa n’wina.” Leswi swi ta rhekhodiwa eka xiviko lexi kambisekaka. Leswi swi vula leswaku loko munhu a tshika a hlanganile na vukhamba, a tivise bangi ya yena hi xihatla. Leswi swi vula leswaku nhungu eka 10 wa tirhandi leti nga tirhisiwa hi mfumo wa muganga ti tirhisiwile hi tienthithi leti nga na switatimende swa timali leswi nga pasa. Leswi swi vuriwa hikuva a tikomba wonge u lo tshama endzhutini wa murhi kutani ndzhuti wu tsala-tsala makholo-kholo yonge i ku pandzeka lomu xikarhi ka marhavi ya mirhi. Leswi swi vuriwa ngopfu hi Vatsonga lava nga tiviku vuherhi bya vona, hala tlhelo va nga tiviku ririmi. Leswi swi yisa Chiefs eka ti semi final. Leswi swi yisile nhlayo ya mafu eka khumembirhi (12).. Leswo byala minsinya, a ndzi swi dyondzisiwe hi tatana Chavangu. Lexi hi faneleke ku ka hi nga xi rivali hi ri vamanana hi leswaku wanuna wa hloniphiwa na ku rhandziwa. Lexi ndzi rhandzaka ku xi fikelela eka vuyimbeleri i ku va muhumelerisi wa vunanga wa ndhuma laha Afrika-Dzonga na le ematikweni mambe. “Lexi ndzi rhandzaka ku xi fikelela i ku va na ndhawu yo tirhela kona laha ndzi ta kota na ku tumbuluxa mintirho. Lexi ndzi rhandzaku ku xi fikelela eka vunanga letela vayimbeleri vo huma ekaya Limpopo tani hi leswi votala va pfumala ku ntokoto lowu nga fanela eka vunanga. Lexi nga ta andlariwa eka Ntshamo wo Hlawuleka wa UNGA hi Dzivamisoko 2016. Lexi vanhu va nga xi tiviku hi mina hi leswaku a ndzi munhu wo titekela ehenhla, naswona ndzi mupfumari loyi a nga xirho xa Faith Chapel Int (FCI) ya Aps. Lexi vayingiseri va mina va nga xi tiviku hi mina hi leswaku ndzi rhandza ku dya na ku hlaya tibuku. Leyi a ku ri wafa wafa hi mpela. Leyi ndlela, yi olovile eka loyi wansati. Leyi ndlela yo boha, yi na tingana too much. Like really now, loko munhu a lava ku va minister u joyina vandla ra swa tipolotiki, a va na nhlohlotelo hi capacity ya yena. Loko Angel a ringeta ku tshumbunyuka u kumi kuri u khomiwi hi nsimbhi. Loko a ri mina na ndyangu wa mina, Hi ta hanya xi ka hina Mo ndzi hlanganyeta mbita ya tihove Mkhongelo Prayers wa Mxingwizi i mutsari. Loko boti Ganyani dyi heta ku tima movha, ndzi vone hala ka tlhelo ra mukhandziyi, ku huma munhu wa xisati, hambi leswi se a ndzi tirikile hi xihoko, munhu luya ndzi n’u tive hi kan’we ku ri i mani. Loko Chauke a ri eka Khosa, i le kaya, xisweswo a nge vuli ku se wa “muka” Ku muka swi tirhisiwa ntsena loko munhu a suka hi ku holova. Loko hi hlaya eka buku ya Genesa 2 ku suka eka ndzimana ya khumenhungu (Genesa 2: 18) yi ri a swi sasekanga ku va munhu a va yexe, kutani Xikwembu xi n’wi endlela munghana ku nga wansati. Loko hi ku xi khome mongo wa rito i mhaka yo va hambi rito ri yisiwa evunyingini, eka ntsongahato kumbe evundhawini a ri cinci. Loko hi languta eka Ligi ya PSL xipano xa Orlando Pirates xi ta ombana na Chippa United hi Ravumbirhi eOrlando Stadium. Loko hi nga endli leswi, a hi nge antswisi xiyimo xa dyondzo. Loko hi ri ku tlangeleni ka ku humelela ka hina, hi fanele hi nga rhuteli. Loko komiti leyi a yi rhandza rixaka, xo sungula-sungula, ingi swirho swa komiti swi ri vanhu vo tshembheka eka Vatsonga. 1 – Hosikati Philia va ye ka MLFM, va ya byela Vatsonga ku ku hava rixaka ra Vatsonga. Loko ku nghena xitsongwa-tsongwana kumbe xilo xin’wana na xin’wana ku suka ehandle, immune system kumbe masocha ya mirhi, ya sungula ntirho wa yona. Loko ku ri karhi ku tekeriwa enhlokweni ntirho lowu nga endliwa ku fikela sweswi eka Kungu ra Timhaka ta Kaye, swi tlhela swi tekeriwa enhlokweni leswaku ku tirhisiwa ko hatlisisiwa ku fanerile ku ndlandlamuxa nkulo wa ikhonomi. Loko kuri ririmi rona rihlayisiwile swinene swonghasi. Loko ku tlanga Swivandzana FC na Crusaders FC, tiko hinkwaro ra ka Nkutswani a ri yima hi milenge. Loko ku velekiwa ka n’wana swi kala swi tsarisiwa, setifikheti ya ku komba ku velekiwa ka n’wana yi nyikiwa mahala. Loko mali yo hlayisa ku ri hava, Tindlela to tihanyisa ku va teta lowa timhondzo ni ncila! Loko mfumo wa ka Gaza a wu ri lowunene i nge tihosi ta va Vatsonga ti nga lwisananga na wona. Loko mi lava swikhongelo Prayerline: 060 498 8089. Loko mpfula yi na swinene yi dlaya ngopfu swisiwana na matiko yo fana na Africa. Loko munhu a ambarile kahle wa saseka no tlurisa a tlhela a vangama. Loko Nchongi a khoma vuhosi bya Xongela, hi loko a pfuxa vunghana bya yena na Nghunghunyani, leswi swi hlundzukise van’wani eKhoseni, ngopfu lavaya va yindlu ya ka Xisungele. Loko ndzi fika tikweni leri ku na swo tala leswi ndzi nga swi vona swi hambaneke na swa le kaya kambe ndzi kotile ku amukela leswaku matiko a ma fani. Loko ndzi ku ndza yi hlamula, munhu wa kona a yi tima. Loko papa a xanisa manana na vana hi ndlela yo tshamela ku va mbeyetela xana va fanele va tsutsumela kwihi hikuva va tshembhele eka yena. Loko u famba hi mbhiri wa lwandle ku ya le Nyembani, ri n’oka ri va “Tonga”. Loko u humelela, pfuna un? Loko u lava ku amukela Yesu Kreste tanihi Muponisi wa wena ivi u kuma ndzivalelo eka Xikwembu, khongela xikhongelo lexi. Loko u ponisiwile u ta amukela vutomi lebyi nga heriki. Loko va hlamula va ya emakaya, votala a va lwangi, tani hi ku, a va lwela misava ya vona, leyi a yi phangiwa hi Nghunghunyani na Maputukezi. Loko vanhu va tshineleriwa hi munhu kumbe vanhu, loko un’we o hundzuluka a languta endzhaku, swi vula ku a va ri eku hleveni. Loko va vuya ndzi lo twa na va hlekelela, a ndzi twa na va ri eku hlweleni ngopfu. Loko wansati a tlhelela eribuweni, nuna wa yena, vana va yena na vanhu va le tikweni ra ka vona a va n'wi yimerile. Loko wansati a tlhelela eribuweni, nuna wa yena, vana va yena na vanhu va le tikweni ra ka vona a va n’wi yimerile. Loko wo kota ku tirhisa minete yin’we ya ku ka u nga rivaleli Hi 60 seconds yi fanela hi nkarhi wo tsutsume kunene, Xa wena i misava na hinkwaswo leswi u nga na swona Naswona ku tala ka swona u ta va wanuna, n’wananga. Loku hiri la ndlwini leyi ya Parliament swa endleka kuri hi hambana ka timhaka to tala. Lowu hi wona hi nga tswalela tata wa mbonyamponya eka matimu ya Vatsonga, hi wona ma nga tumbuluxa nhlamba ya Gwambe na Dzavani “Swihluke swa Nghunghunyani”. Lowu i nkarhi lowu van’wana vana va xikolo va dyondzaka ro sungula, kasi van’wana va.. Loyi anga tsandzeka eka Platinum Stars i mutlangi wa khale wa Pirates, Takesure Chinyama loko Senzo Meyiwa a siva phenalithi ya yena. M3.2 Hambi loko Nawu wa Matikhomele wu tsariwe hi ndlela leyi tswisisekaka, a wu nyiki vuxokoxoko bya swiyimo swa matikhomele. MaAfrika-Dzonga hinkwawo ma fanele ku nyikela 67 wa timinete hi siku ra 18 Mawuwani ku basisa Afrika-Dzonga, leyi nga nhlokomhaka ya lembe leri. MaAfrika Dzonga Yarikwerhu, hi ku tirha swinwe hi nga endla swo tala ku fikelela xivono xa hina xo fana xa rixaka ro antswa na ku humelela! Maar famba le Musapa today i fika i vula Vandzawu ku i Amashangaan, va ta komba ku nsuvu wa nsuna wu le kwi. Madamu ya mati, swipelupelu na swikimi swa ncheleto swi ta pfuxiwa hi vutshwa. Magoza lama faneleke ku landzeleriwa Matirhelo na nkarhi wa ku endliwa ka ntirho Fambiselo leri ri nga teka vutsongo bya nkarhi byo ringana tin’hweti ta mune, kambe loko tiprojeke ti nonon’hwa no va nsohensohe, leswi swi nga teka nkarhi wo leha. Mahlanganisi lama ya ta tirhisiwa hi ndlela leyi landzelaka ya tsariwa ya tiyimela ya ri woxe: (xiya: Loko munhu a hlawula “na” u fanele a tirhisa yena hinkwakonkwako. Malembe ya tlhandlamana ya bola. Mali leyi hakeriwaku ya hambana eka matiko yo hambana. Mali yo fika R740 miliyoni eka malembe yanharhu yi vekiwile etlhelo emhakeni leyi. Malume Mafuyatha va hlamusele ku nchavo lowu ndzi nga va na wona enorhweni loko ndzi vone n’waNkanyani, hi lowu nga va na Ngoveni loko a vone Danisa. Manana Baloyi, loyi a fambisaka xibindzwani, u vilerisiwa hi vanhu lava nga dzidzihatiwa hi swidzidziharisi swa Nyaope naswona lava yivaka swixavisiwa eka vaxavisi. Manana Sharon Mathebula eGiyani Section E. “Ku tlangeriwa ndhavuko na ku tshemba ka swa xintu eka vanhu vantima laha tikweni”. Manana u ta tshama a ri Manana. Man’wana maendlelo I ku rhuma nxangwana ku ya losa mutini vakon’wana va nga ngheni. Maphorisa ya fanele ku tirha hi ku landzelela nawu minkarhi hinkwayo. Mar 28, 2016 Matimu News TA VAHLAYI Comments Off on Nkhavi wo sungula a wu vavi Nkhavi wo sungula a wu vavi Hi Mkhongelo Prayers Chabalala A wu ku swi ta helela kwihi kasi? Masiku laws Ku fuya swa durha, laha eka tihomu mufuwi a bohekaka ku borha mati ekaya, ku xava mabyasi ni mirhi yo tlhavela no diba, hikwalaho ka ku pfumaleka ka mpfula na dyandza. Masilonyani i muyimbeleri wa vunanga Nkoka wa ku va na maseve kumbe munghana Jelani wa Jelani i muyimbeleri wa.. Matimba lawa i ya ku.. Mati ya hi pfuna hi tindleala ta ku hambana-hambana, hi ya tirhisa ku sweka swakudya, ku nwa, ku hlamba na swin’wana na swin’wana. Matsalwa laya tirhanaka na milawu ya mapeletelo ya kona eka tindzimi leti hinkwato kambe matsalwa ya kona ya hundzeriwile hi nkarhi. Matshalatshala lama ni man'wana lama nga ku endliweni ya vumba xiphemu xa qhingha ra swofamba swa vakhandziyi leri hetisekeke, leri katsaka magondzo na xiporo. Matshalatshala lawa ya kongomisiwile eku pfuleni ka bandi ra swicelwa swa malahla, pulatinamu, phaladiyamu, khuromu na swicelwa swin? Matshalatshala lawa ya ta letela ikhonomi eminkarhini ya ku nonoka eka nkulo wa ikhonomi ya misava na mpfumaleko wa ntshamiseko. Matshwa Bemuda i hundze emisaveni, hi 18 September 2006, endzhaku ka vuvabyi bya nkarhi wo koma, na a nga se humesa Cinca Mungoma. Mavonelo lawa ya fambisana na hinkwaswo swa ximunhu, hi laha swi nga kombisiwa ha kona eka Swikongomelo swa Nhluvukiso wa Mileniyamu swa Nhlangano wa Matiko ya Misava. Ma vulavulelo bee, hina vo mpheheleni hinga kotiku ku vulavula xilungu hidye naxo. Mawaku lava nga aka malembe ndzhaku… Yi timphuphu ta mondzo. Mayelana na masungulo lawa iphrojeke yo hlawuleka ku kambela manghenelo laya lavekaka ku tirhana na vana lava nga le nghozini ehenhla ka 14 wa malembe. Mayelana ni ikhononi ya le lwandle xikongomelo xa Operation Phakisa i ku pfula tinyangwa ta swiyenge swa swikepe, vurhiyi bya tihlampfi, vubyari bya swimilani ematini, emigodini, oyili na gasi, bayithekinoloji na vupfhumba. Mbilu yi ku ina ndzi enetekile. Mbulavulo hi Xiyimo xa Rixaka wu nyikela nkatsakanyo wa kungu ra hina ra migingiriko. Mbuli I hosi, I xitswiriri xa mbilu. eVutsongeni hi la mbilu yakwe yi nga kumaka kurhula na ntsako. Mbuyelo lowu wu teka xipano xa Kaizer Chiefs wu xi veka eka tipoyinti ta 36 lero swi ta tika ku xi khoma eka nkarhi wa sweswi. Mbuyelo wa xiviko lexi wu ta vuriwa kwala ku fambeni ka nkarhi. 4.8. Meno ya xona ya fihlile vuxungu. Mfumo wu fanele ku vona leswaku u kuma swakudya na mati, Nhlayiso wa Rihanyo na nsirhelelo wa vaaki. Mfumo wu hlawurile tindhawu ta 16 to aka 12 wa tikhemphasi ta Tikholichi ta Vuleteri na Dyondzo ya Vutirhi na Xithekiniki no tlhela ku pfuxetiwa tikhemphasi timbirhi. Mfumo wu tlhele wu endla nhluvuko wo tumbuluxa Ajensi yo Vufambisi bya Mindzelekano, hi xikongomelo xo lawula tindhawu hinkwato to nghena hi tona na ku antswisa xiyimo xa vuhlayiseki. Mhaka i ku, eka vutomi bya Danisa, ku na vavanuna votala. Mhaka leyi a yi karhata ngopfu jaha ra ka Ngoveni, i ku a ri lwela ku ri va rona wanuna wo sungula, eka Katekani. Mhaka leyikulu leyi hi hlanganaka na yona evuton’wini i ku va hi tiva tinyiko ta hina. Mhaka ya Nghulele hambi a yi ta helela kwi, swi tibya hi mufi, jaha ra n’waHanyani. Mhaka ya nkoka, eku tlakuseni Ajenda ya Afrika lembe leri, ku tava ku tiyisisa mavandla ya Afrika, ku katsa Nhlangano wa Afrika na nongonoko wa nhluvukiso, NEPAD. Mhaka ya nkoka hi leswaku tiko ra hina ri vonaka ri ri eka nxungeto wo lahlekeriwa hi xiyimo xa rona xa vuvekisi ku suka eka tiejensi ta vuhlahluvi. Mhaka yin’wani ni nga yi kuma, i ku, Cilenge xi yelana na Gitonga (van’wani va ri Gitonga i Xinyambani, kambe eka vavulavuri va Gitonga, rito Xinyambani va ri teka na ku ri ndzhukano eka ririmi). Mhani, va kombela, hi lava mitsheketo. Mi endle kahle mi nga pfumela, phe loko a mi lo ala a ni ta nyuma, leswi se a ni rhangise Jack Daniel’s yo pfula tindlela.” Miganga yi ta kota hi ndlela yo antswa ku kuma, ku khoma no fambisa miako hi xitirhisiwa lexi hetisekeke xa vaaki lexi tumbuluxiweke hi ndlela ya xinawu na vufambisi byo avela na vulawuri bya mihlangano ya mfumo, leswi seketeriwaka hi mfumo. Migingiriko leyi hinkwayo, Manana Xipikara na Mutshami wa xitulu yi fanele ku fambisana swin'we na nghingiriko wo antswisiwa ka vusirheleri na vuhlayiseki bya vaaki. Mike u bebuleriwe ePitori kambe ekaya u tshama eka Mdavula. Milawu yi ta humesiwa yo sivela vatirhelamfumo na vayimeri va mfumo ku tirha bindzu na mfumo. Miminti yo hlaya ya vuyerisa ku suka eka timali ta mpfuneto to suka eka mfumu leswi ku nga mali ya nhlayiso wa vana, phenceni na timali ta vatsoniwa. Mina ndzi hlamula ndzi ku: “Swi tiva hi wena ntsena, we HOSI N’wini wa hinkwaswo!” Mindzhukano yin’wana ya rixaka yi endla van’wana va nga vi na vana, yin’wana yi endla vanhu va nga tirhi, yin’wana yi endla vanhu va lova va ha ri vantsongo. Mindzhundzhuluko yi ta lawula ku lahlekeriwa loku khumbhaka ha vumbirhi, ku tivisa ku sirheleriwa eka ku lahlekeriwa ka vaaki na milandzu eka swiyimo swo karhi na ku endla leswaku ku va nandzu eka vuxisi byo endla hi vomu eka ku tivisa. Mi nga hlometeli khuwani loko mi nga ri yena muki. Mi nga teki vuyimbeleri mi endla swibamu swo lwa hi swona kumbe ku tirhisa nhlambha, a hi dyondziseni rixaka. Mi nge hi nhlahlelela leswi yi nga kumekise xiswona mintirho ya kona hi ndlela leyi. Minjhekanjhekisano eka tihakelo na milawu ya masungulo swi ta ya emahlweni swi va xiphemu xa nongonoko lowu nga akiwa. Minkarhi yin’wana a swo lava munhu un’wana, a swi lavi mufundhisi, a swi lavi vaprofeta swo lava n’wina n’winyi mi vulavula na marhambu lama omeke ya n’wina. Minkongomelo ni tidyondzo leti kumekaka eka ntlangu lowu, ti wu veka eka xiyimo xa le henhla. Mintangu yi endla leswaku vana va kumeka eku fambeni ka nkarhi va karhi va yimela tiko ra Afrika-Dzonga. Mintlangu leyi nga tlangiwa eka mahelo ya vhiki a yi tika swinene eka matiko hinkwawo. Mintlangu ya ku hela ka vhiki Vukati va kandza hi mbilu Jelani wa Jelani i muyimbeleri wa.. Mintlhotlho leyi ndzi hlanganaka na yona i ku va ndzi fambisa swilo hinkwaswo ndzi ri ekule na le kaya. Mintwanano leyi yi ta pfumelela Komiti ya Vusirheleri na Vuhlayiseki ya Mimfumo ya Xirho xa Tipolitiki, Ntirhisano wa Vusirheleri na Vuhlayiseki ku tirha tanihi foramu ya vuhlanganyeti bya Tihosi ta Vululamisi eDzongeni wa Afrika. Mi ri mi lava ku hlanganisa Vatsonga? Misava ya ka Mninginisi Block 3 yi londzota xinkavani, swikhekudyana swi ba nkulungwani yindlu yi nga basa ka! Miti rhurhela ndlwini michavana na mahlo ya vanhu. Mitlawa eka ntirho lowu yi langutisisile no pfuxeta matsalwa lama nga kona mayelana ni milawu ya mapeletelo, matsalelo na mahlelelo. Mitlhontlho leyi a nga hlangana na yona loko a ha sweka vunanga lebyi i macheleni tani hi leswi swi lava macheleni to nyawula ku humelerisa vunanga, leswi swi endla hi leswi a ti fambisaka hi yexe. Mitlhontlho ya swa ntivo-maribye entirhweni swi ta kamberiwa. 5.13. Mi tsan’wa na mavito ya xi Afrika miti vitana hi mavito ya xilungu. Mi xiseteriwa hi munhu wo na yena a hi Ndabezita. Mixo un’wana na un’wana muntshwa a nga tivutisa leswaku a nga endlela yini ku antswisa no hluvukisa ndzhawu kumbe tiko rakwe. Moroka Swallows na yona yi pone ri anhlamile loko va hlula Mbombela United hi 4-3 laha Zeca Marques a nga pfumela leswaku va lo pona hikuva Mbombela United i xipano xa kahle swinene. Moses Mabhida i rivala leri rhandzaka xipano xa Orlando Pirates hikuva MTN8 ya 2011 va hlurile va ri kwale. Mpfhumba ra tinxaka hinkwato ri sunguriwile hi Nkwama wa Nelson Mandela na mihlangano leyi yi yelanaka na wona, pfhumba leri ri vitaniwaka Siku ra Mandela, leswi swi katsakanyaka leswi Tatana a yimelaka swona. Muchaviseki Xipikara, Mutshamaxitulu na maAfrika Dzonga ya Rikwerhu, Hi andlarile emahlweni ka rixaka nongonoko wa hina wa ntlhanu wa malembe lawa taka. Muchuchisi Mpati u munhuhata mikoka yo tlakuka ehenhla ka munhu hi yexe; ya vumunhu, ku tinyiketela no tirha hi ndlela ya le henhla; na ya matikhomelo yo landzelela milawu. Muhlonipheki Mutshamaxitulu wa NCOP, Sweswi ndzi lava ku vulavula hi timhaka leti ti fambelanaka na ku ndlandlamuxiwa ka vukorhokeri lebyi byi lavekaka ngopfu, ku lulamisa ku pfumaleka ka ku ringanana, ntshamiseko na vusirheleri na ku hlangana. Muhlonipheki Xipikara na Muhlonipheki Mutshamaxitulu, Hi ku fambisana hi le tlhelo ka mimbuyelo ya ku tumbuluxa mitirho, hi ta tlhela hi pfuxeta tipholisi leti fambelanaka na ku antswisa vutomi bya vatirhi. Muhlonipheki Xipikara na Muhlonipheki Mutshamaxitulu, Hi tshama hi tiyimiserile ku aka mfumo lowu wu lavaka leswaku ku tirhiwa. Muhlonipheki Xipikara na Muhlonipheki Mutshamaxitulu wa NCOP, Xikongomelonkulu xa hina eka dyondzo xi le ku kombeni mbuyelo. Muhlonipheki xipikara na Mutshamaxitulu wa Rixaka, Hi enetiwa hi ku humelela loku ku nga eka xiyenge yx vupfhumba, ngopfungopfu leswi hi tivaka leswaku 16 wa vapfhumba va tumbuluxa ntirho wunwe etikweni ra hina. Mundzuku byi ta vupfa. Murhangeri wa ntiyiso, a nga byeli mufundhisi swa vuhlevahleva byo ka byi nga nyawuli. Music piracy i vukhamba lebyi dlayaka vutshila ni ntlhontlho watintlambhi. Musumbuluko lowu taka (31 Mhawuri), Yuniti 2 ya Xitichi xa Gezi xa Koeberg eKapa Vupeladyambu yi ta pfariwa hikokwalaho ka pfuxeto lowu kunguhatiweke. Mutsari u vula leswi: Ku na ndhawu leyi vuriwaka Ngobi ekusuhi na Hammanskraal, leyi welaka eka Masipala wa Muganga wa Moretele, vanhu lava va tshamaka eka ndhawu leyi va dyuharile sweswi, i va khale naswona va tshamela ku vabya. Na 351 wa swikolo swi kumile mbhasiso wa xiyimo xa le henhla kasi 288 swi na gezi. Nakambe hi khensa Springboks kuva makomba ndlela loko va hlurile Mphikizano wa Misava wa Rugby eka lembe leri nga hundza. Nakambe hi le ku langutisiseni pholisi ya 50/50, leyi pimanyetaka timfanelo to karhi ta vanhu lava tshamaka no tirha emapurasini. 50 wa mabindzu ya mapurasi ya ta hlawuriwa tani hi phurojeke yo ringetela. Nakambe ndzi tlhela ndzi tinyungubyisa swinene hi vanhu lava amukeriweke ku va va nyikiwa ti-National Order leti ta nkoka swinene. Na mina ndzi nga yimangi ndzi karhi ndzi tlhandlameta ya mina malembe. Namuntlha hi ta vulavula hi ku ponisiwa ka munhu. Namuntlha swi khele mina matluka, Ku kotisa tinhongana endyangwini wa mina. Na swona, kasi a ndzi bohiwa hi yini? Na tin’anga a ti koti ku ri vhika, Kambe loko ri fikile swo lava ku amukela. Na vaxavi va tihonci to yiviwa, va tiveka. Nawumbisi lowu wu lava ku cinca Nawu wa Vuhaxi, 1999 (Nawu wa 4 wa 1999) ku kota ku hluvukisa na ku ku simeka mafumelo lawa ya tshamisekaka ya nkarhi wo leha na ku tiya ya Nhlangano wa Vuhaxi wa Afrika-Dzonga (SABC). Nawumbisi wu hundzuluxa Nawu wa Mintsariso ya Xinawu ya Vun’winyi bya Tindlu, 1937 (Nawu wa vu 47 wa 1937) ku endlela ku rhurha ku suka eka maendlele ya maphepha eka hofisi ya vun’winyi ku ya eka xitironiki. Nawumbisi wu lava ku hundzuluxa swiyenge swa Nawu wa Tikhoto ta Majisitarata, 1994 (Nawu wa vu 32 wa 1994) (MCA), wu ta ololoxa minxaniso eka Xileriso Ndzhundzhuluko xa Tihaelo (EAO). Nawumbisi wu tirhana na swiyimo swo pfuxeta nkarhi wa Khomixinara no nyika mutshamaxitulu ku langha wun’we wa vakhomixinara tu tirha tani hi mutshamaxitulu hi nkarhi lowu mutshamaxitulu na xandla va nga ri ki kona. Nawumbisi wu tiyisisa leswaku vufambisi lebyi nga tiya na ku twisiseka bya Timhaka ta Timali ta tiko ta mfumo wa tiko na leswaku matirhiselo ya mali ya pfumeleriwile hi nxaxamelo na rimba ra nawu. Nawu wu fanele ku hlayisiwa naswona swi fanele swi ti komba leswaku wa hlayisiwa, hi ku hetiseka, hi mfanelo na hi xihatla. NB Hosi Hi Xitsonga I Nganakana. Ndabezita hi leswo “Hungu ra Valala”. Ndhawu leyi yi pfumarile mati eka malembe mambirhi lama ya hundzeke. Ndyangu wa mina wa mundzuku. Ndza mi rungula hinkwenu emakaya! Ndza mi xeweta hinkwenu vahlayi va Matimu News. Ndza tshemba kuri ku Na Vatsonga lava va nga yima kahle hi macheleni, hikokwalaho ka yini va nga hoxi Mali ka ku kandziyisa switori swa Vatsonga hi ta swi vona ka mavonakule? Ndzavisiso eka swa vugevenga byi sungurile eka 203 wa vanhu lava a va hehliwa hi milandzu ya xirhangana ya 67 leyi a yi ri eku lavisisiweni hi ku hela ka Ndzhati 2012. Ndzawulo ya Dyondzo ya Masungulo yi ta tumbuluxa xipano xa rixaka lexi nga ta tiyisisa ku tirhisiwa ka Kungu ra Tinhlayo, Sayense na Thekinoloji. Ndzawulo ya Rihanyo yi fanele ku hatlisisa no kurisa ku ya emahlweni eka swifundzha leswi khumbhekaka. Ndzawulo ya Sayense na Thekinoloji yi vekisile eka fotonikisi, hi ku pfuniwa hi Huvo ya swa Sayense na Vulavisisi bya Vumaki (CSIR) – sayense ya thekinoloji ya ku hisa yo tumbuluxa vulawuri na kuma magandlati ya ku hisa na swiphemu swa ku hisa. Ndzawulo ya Vupfhumba na Vupfhumba bya Afrika-Dzonga swi ta khoma INDABA 2015 ku suka hi ti 9 ku fika ti 11 Mudyaxihi 2015 eSenthareni ya Tinhlengeletano ta Misava ya Inkosi Albert Luthuli eDurban. Ndzawulo yi tlhele yi tatisa hi 200 wa maphasela ya swakudya. Ndzhaka (heritage or legacy) yi katsa swilo leswi vakokwana va hina va nga hi siyela swona tani hi rixaka kumbe nyimba yo karhi, kumbe muti wa karhi. Ndzhaka ya malembe xikhume ya xihlawuhlawu, mpfumaleko wa nhluvuko na ntshikelelo wa xikoloniyali swi nge tlheriseriwi endzhaku hi malembe ya 17 ntsena. Ndzi amukerile mapapila yo tala loko ku ri karhi ku lulamiseriwa SoNA leyi. Ndzi be nkolo wo sungula na wa vumbirhi hi kan’we, minsiha ya xikandza yi xalamuka. Ndzi byela Chippa ku a ta ndzi vona na mixo. Ndzi hambanyise na swiendlo swa munyama. Ndzi hetelela hi ku kombela leswaku loko mi ri na mavonele yo karhi, hi tsaleleni mi rhumela na xinepe eka: mehleketo@gmail.com kumbe editor@matimunews. Ndzi hleveni kambe mi nga ndzi hundzisi Ematshan”weni yo tiendlela vutomi bya n”wina, Hi ri byi ta mi hundza bya n”wina vutomi Ma ha yenga hi ku tiendla va n”wa-mahungu Na marha ya ta kala ya mi vindza ma ha jakatseka A mi miyeleni mi tiyingisela kunene? Ndzi huwelela hi rito ro pfuka evurhongweni. Ndzi khensa Xikwembu Tatana wa hina loyi a nga yena a ndzi tumbuluxeke, a tlhela a ndzi nyika vutomi ni vutlhari byo humelerisa xitsalwana lexi hi mfanelo. Ndzi kombela Ku tiva hita xivongo xa ka mathebula na xiphato xa kona. Ndzi ku rhandzile,ndza ku rhandza naswona ndzi ta ku rhandza. Ndzi lava ku va kwalamo ka xiyimo xa vuntlhanu eAfrika-Dzonga hi ku va ndzhawu ya xiymo xa le henhla eka vuleleri (Best Training Institution) Ndzi rhandza ku kombisa vantshwa leswaku window shoping / ku vona i yini? Ndzi lerisile vuthu ra hina ra maphorisa leswaku ri lwisana swinene na vanhu lava xaviselaka vana swidzidziharisi eKapa na tindhawu tinwana. Ndzi lo n’wayitela, ndzi vona ku kasi na mhani va yi twisisa mhaka ya ntlangu wa bolo. Ndzi mhani, mi nga ndzi vonisi xi leswi. Ndzi na yin’wana ya vupfumeri ehansi ka Dingaan ekerekeni leyi yi thyiweke Siya ku bonga U’ Jesu. Ndzi nga wu kumisa ku yini ndzivalelo eka Xikwembu? Ndzi nkhesa Xikewmbu na ANC loko ndzi nyikiwile nkarhi leswaku na mina ndzi lahlela ra vusiwana. Ndzi ntshunxeke siku anga ndzi amukela, Nasweswi loko wo languta hala ndzi nga yima kona Tolo u fambe na swa yena I vutomi bya tsotsi Jelani wa Jelani i muyimbeleri wa.. Ndzi pfuke ndzi pfula xigwitsirisi hi ku lava ku titimeta minkolo hi mati, mati ya ku mati! Ndzi rhandza ku boxa mhaka yin’wana ya nkoka, leyi vo tala va tihluvaka voya va tivutisa leswaku xana loko mutsari a tsala swi suka kwihi? emilorhweni kumbe ku swi vona hi mahlo? Ndzi rhandza ku vula leswaku Hofisi ya Vuhlayiseki na Maphorisa va le ku endleni ka makungu yo antswisa ku tirha na ku va kahle ka Tiforamu ta Vuphorisa ta nkoka ta Vaaki. Ndzi rila nexe, ntiyiso I ku ndzi te nexe! Ndzi sala ndzi tikhome masenge. Ndzi ta khoma vaaki hi ndlela ya kahle. Ndzi te ndzi ringeta ku teka xigadzana, ndzi ta nwa, dyivoko dya N’waNkanyani, dyi ndzi sivela. Ndziti nyungubyisa hi vuAfrica bya mina. Ndzi tirha eka SANDF hi ku tshembeka no tinyungubyisa tani hi muaki na mutinyiketi. Ndzi tirhe na vayimbeleri lava landzelaku: Skruff, Mthokozisi (local Kwaito), Songezo Mhlekwa (International Gospel), Mysticc Justic (American Singer). Ndzi tivutisa swivutiso ndzi pfumala nhlamulo. Ndzi tlangerile mavonelo ya tiko ra xidemokirasi ro ntshuxeka, leri vanhu hinkwavo va tshamaka kunwe hi ku rhula, na mimbuyelo yo ringana. Ndzi tlhela nakambe ndzi va un’wana wa va sunguli va Maltown Explosion Crew (MEC) na le ka Zonke Sound for hire Nkhavi wo sungula a wu vavi.. Ndzi tswariwile eNtlhaveni eka muganga wa ka Makahlule, Ndzi kulele endyangwini wa.. Ndzi unwana loyi a tshembhaka leswaku Bafana Bafana va ta hi hlamarisa. Ndzivalelo i yini naswona hayini ndzi fanele ndzi wu kuma? Ndzivalelo – Ndzi wu kumisa ku yini? Ndzi vula sweswo ndzi tiyisile!’ Ndzi vulavula hi Khapu ya Misava ya FIFA ya 2010 xikan’we na Khapu ya Nhlangano eka tinhweni nyana ku suka sweswi. Ndzi vutisa hi rito ro tlhavula. Ndzi vuye ndzi twisisa mhaka yo Rivoningo TV ya tiveka hakunene, na le tinxakeni. Ndzi ya nyanga nkatanga Ku yisa swihungwana emahlweni. “Ndzi yingisile maan, vulavula u heta,” Chippa loko a twa xihoko, a nga lawuleki. Nedbank Cup ya swihlamariso, va nwamilorho va pfumela leswaku swa koteka. Netherlands 0-0 Costa Rica (4-3) Matiko lawa nga sala eka World Cup eka nkarhi wa sweswi hi wona lawa a ya tirha kahle swinene no tlhela ya howisa tibolo to tala swinene. Nghingiriko lowu wu tiyisisa leswaku vavasati, vana na vatsoniwa va fikelela swivandla swa nhluvukiso. Nghunghunyani, i ntangha yin’we na Magigwani. Ngopfu, Afrika-Dzonga ri ta nghena eka minjhekanjhekisano ya hi kambirhi na ko hlaya na matiko yan’wana ya Afrika ku hatlisisa ku vumbiwa nakambe ka Huvo ya Afrika eka Timfanelo ta Ximunhu na ta Vanhu na tihuvo tin’wana ta swifundzha. Nhlamulo ya mina yi hume loko Chippa a handzuleriwa xikhindi, a wa hansi, na a langutane na n’watipala. Nhlangano wa Tithanele wa Ntsemakanyo wa Caledon wu akile madamu ya matshaku yo hambanahambana, leswi endlaka leswaku vanhu va hina va kota ku fikelela mati yo n’wa lama nga hlayiseka. Nhlangano wa Vuhlanganisi wo Tiyimela hi Woxe wa Afrika-Dzonga a wu nge humesi tilayisense kumbe mimpfuxeto handle ko kuma pfumelelo wo huma eka Bodo ya Tifilimi na Vuhangalasi wa ku landzelela milawu ya yona hi ntalo. Nhlangano wu nga lava ku ololoxa mholovo hi woxe kumbe ku endla swiringanyeto eka maendlelo yo ololoxa mholovo, ku katsa no yisa eka Huvo ya Vululami ya Misava Hinkwayo hi ku landzelela Nawu wa Huvo yaleyo. Nhlayiso wa n’wana la nga riki wa wena i ku vekiwa ka nkarhinyana ka n’wana loyi a lavaka ku hlayisiwa na nsirhelelo. Nhlayo ya swikoxo swintshwa leswi endliweke a yi fika kwalomuya ka 120 000 wa magidi hi N’wendzamhala n’waxemu. Nhlayo yitsongo ya mintirho leyi i mintirho ya nkarhi hinkwawo leyi tumbuluxiweke hi ku tirhisa Nongonoko wo Ndlandlamuxiwa ka Mintirho ya Mfumo. Nhlengeletano wo sungula wu khomiwile na ICC hi ti 12 Khotavuxika 2015. Nhloko I ya hina, miri I wa n’wina.” Nhlokomhaka ya lembe leri yi huma eka Siku ra Misava ra AIDS ra Matiko ya Misava ya 2011 ku fika 2015 ku nga ku: “KU FIKA EKA ZIRO”. Nhweti ya Timfaneo ta Ximunhu hi Nyenyankulu 2016 yi ta tlangeriwa ehansi la nhlokomhaka: “Afika-Dzonga ri hlangana ku lwa na xihlawulambala.” Ni fiki etikweni ra Ntlhava mumu wu honokeli misava, nyuku wu nyanyuka wu lwa na xihembanani xa mina. Ni halata hi tihanyi, kambe Angel a amukela vutomi bya mina enon’weni wa yena ngaku byi nandiha ku tlula xithuvi. Ni na ku tshemba leswaku tindzimi letinwani ta laha Afrika- Dzonga na tona ti ta landzela leswaku na tinxaka letin’wani ti ta kota ku pfuneka. “Ni ringisi, ni ta kota ku xava kahle he ngwenya?” “Ni twe ku u ya Joni mundzuku, se ndzi kombela u ndzi fambela na tsalwa ra xiviko lexi ndzi nga endla, emhakeni ya mapfhumba mo basisa lama kondleteriwaka hi mina Danisani kwala tikweni ra ka Nkutswani, ina, tani hi loko mi swi tiva. Ni vulavula hi xirho lexi nga xikarhi ka mathanga ya mina, lexi loko xi kala xi sungula ku tshavatana ni tsandzekaku no etlela kufika laha ni xi khomakhomaka ni xi miyeta. Nkarhi hinkwawu loko ni n’wu languta, Angel a n’wayitela ivi a languta tlhelo. Nkarhi na nkarhi, hi tinyiketerile simekile ku dyondzo yaa matirhele ya milawu ya xibalo xa hina, ku langutisa leswaku ma kota ku fikelela swilaveko swa xirhundzu ku fika kwihi. Nkarhi un’wana loko ndzi khongela ndzi kombela Xikwembu leswaku xi n’wi engetelela masiku yo hanya, hi yona nyiko leyi ndzi vona ku onge yi n’wi ringanile. Nkavanyeto wa webusayiti wu ta herisiwa Nkoka wa mhalamhala eka swa ndhavuko Jelani wa Jelani i muyimbeleri wa.. Nkombiso wo sungula lowu a khomerile endzeni ka muako a wu ri na kwalomu ka 15.000 wa vahlaleri, kasi wa vumbirhi lowu a wu khomeriwa ehandle a wu ri na kwalomu ka 85.000 wa vona. No Language : created by: Tiyisela Mpuzana senwayo! nkomo! hlahla! nsika! kundlande! ngonyama! hi va ka muziyothi! Nomiringiza matimu eka book yamina waswitwa Hokwii? Nongonoko lowu hi nga wu andlala wu katsa ku tinyiketela loku tiko ra hina ri pfumalaneke na vurhangeri bya tiko nkulu hi ku tirhisa Ndlela yo Langutisa hi Vuntshwa eka Afrika. Nongonoko wa ku hlayisa mapatu, lowu tivekaka hi Zibambele, wu ta hangalasiwa na tiko lembe leri leswaku ku ta tumbuluxiwa mitirho. Nongonoko wo hluvukisa switirhisiwa yi vile xihlovo xa nkoka xo dyondza eka mfumo. Nov 04, 2012 matimu TA VAHLAYI Comments Off on Rito ra Xikwembu Matimba ya Xikwembu Rito ra Xikwembu ri ri eka Buku ya Mintirho 1:8 loko moya lowo kwetsima wu xikile eka hina hi ta amukela matimba. Nov 11, 2012 matimu TA VAHLAYI Comments Off on Ku hlonipha vatswari Rito ra Xikwembu ri ri eka buku ya Eksoda 20:12 hlonipha manana na tatana wa wena leswaku masiku ya wena ya ku hanya ma ta engeteriwa. November 25, 2015 at 06:01 @Jabulani 1168 Uri mivatsonga vakhale amitshama e Giyani Soshangana ange sefika? uvula hi lemberihi na? uwaka mani xivongo na? Nseketelo wu ta nyikiwa eka vaaki va ndzhawu ku rima swakudya na vurimi byo tihanyisa na vuhlayiseki bya swakudya hi ku landzelela phurogireme ya swakudya ya Fetsa Tlala. Ntalo wa ngwedi eka tlhelo ra vutleketli wu ta tlakusa ntalo wu fika eka 100 wa mamiliyoni ya tithani hi lembe. Ntiyiso wa leswaku Nkwinika i MHlavi ndzi swi twa a ku fambeni. Ntlangu wu ta tlangiwa hi Mugqivela 19 October 2013 @20:00 ku suka eStade De Rades -Tunisia. Ntokoto wa siku na siku, eka tindhawu ta vusweti na to fana na teto, hi swin’wana swo tika eka nhlaselo wo biha. Ntsengo wa R300 wa mamiliyoni wu vekeriwile ntirho wo lulamisela ku akiwa ka tiyunivhesiti eMpumalanga na le Kapa-Nwalungu. Ntsengo wa R61 wa mamiliyoni wa tinhundzu leti wu tekiwile hi Mfumo. Ntshuxeko wa swa vululami wu kurisiwile hi ku tumbuluxiwa ka Hofisi ya Muavanyisinkulu tani hi nhlangano lowu nga hambanyisiwa ku suka eka Ndzawulo ya Vululami na Nhluvukiso wa Vumbiwa. N’wehla wu nyanyisa vumbhurhi bya kwe. N’wina vadyondzi va Xitsonga eka Giredi 9 hi yaleyo buku ya n’wina ya Nhlalala ku mi komba laha ku nga Vulombe bya Xitsonga. Nxaniseko wa Vanhu va Zimbabwe wu vile na switandzhaku swo biha eka xifundza xa SADC, ngopfungopfu Afrika Dzonga. Nyandza yeye, muAfrika u tsan’wa vuAfruka bya yena. Open Letter eka Tihosi HINKWATO ta Vatsonga. Orlando Pirates va ya tlanga final ya vona ya vumbirhi hi mpfhuka xa 1995 loko va ta hlangana na xipano xa Al Ahly hi 2 November 2013 e Orlando Stadium, nenge wa vumbirhi wu ta tlangiwa e Egypt hi ti 9 November 2013. Orlando Pirates yi tirhile loko hi langutisa leswaku a va koreliwanga ekaya hikuva a swi ta va veka eka xiyimo xo tika loko va ya le Tunisia. Papa na n’wana va dye va sula milomo. Pfala nomo wa wena he jaha, se u twa xihoko!” Pfhumba leri i xikombiso xo tiya xa hilaha mfumo wu nga endlaka xinakulobye na mabindzu yo ka ya nga ri ya mfumo ku nyika swintshuxo swo khomeke eka mintlhotlho leyi tiko ra hina ri nga langutana na rona. Pfhumba leri ri kombisiwile eDe Doorns eKapa Vupeladyambu, laha ku nga ku phakeriweni ka mpfuno eka 4 021 wa mindyangu leyi nhlayo yo tala ya vatundi ku nga vatirhi va le mapurasini vo tirha hi nguva. Pfumela eka yena leswaku u ta kota ku hanya, u ta kota ku langutela leswa kahle eka yena. Phela loko tintombi ta Vatsonga, to duma hi xibelani ti ri na ti degree, a hi ta tinyungubyisa hi ndhavuko wa Vatsonga. Phela swidyondzeki swa Vatsonga swa Vakhalabye wo hlaya,i mukon’wana erixakeni leri. Phela yi biwa ya ha ri na mahika. Phe Pastor Ngoveni hi vona va nga ndzi hambanisa na nhwana luya wa ka Nyalungu, ndzi vula Katekani. Phe yi biwa ya ha ri na mahika. Pholisi yi humesile maendlele ya vulawuri bya vurhangeri bya swiyenge eka vufambisi bya mbango wa lwandle. Phuresidente Jacob Zuma u ta rhurhela Hosi ya Federexini ya le Malaysia, TuankuAbdul Halim Mu'adzam Shah, eka Rendzo ra Mfumo eUnion Buildings hi ti 10 N’wendzamhala 2013. Phuresidente u ta nghenelela Samiti ya Vumune ya Vusirheleri eWashington, USA ku sukela hi ti 31 Nyenyakulu ku fika hi ti 1 Mudyaxihi 2016. Phuresidente u tlhele a tivisa tindlela leti nga ta tirhisiwa hi Vuthu ra Vusirheleri ra Rixaka ra Afrika-Dzonga ku tisa vulawuri eka mindzilekano ya hina. Phurogireme ya switirhisiwa yi ya emahlweni yi ndlandlamuxa switirhisiwa swa vutleketli na ku antswisa magondzo, leswi hlohlotelaka ku kula ka ikhononi. Phurogireme yo ndlandlaxa eneji ya nyutliliya yi tshama yi ri xiphemu xa eneji leyi katsaneke ya mundzuku. Phurojeke yi veka Kapa Vuxa tanihi habu ya swifambo naswona yi na nkoto wo entisa xiphemu xa maendlele ya vuhumelerisi na vuhangalasi bya nhundzu, vutumbuluxi bya mitirho na nhluvukiso wa ikhonomi. Platinum Stars vona va sungurile ntlangu Mogakolodi Ngele a ri ebenceni laha a hi languterile leswaku a nga sungula na ntlangu. Polokwane City yo fanela ku hlula mintlangu ya yona leyi nga sala hinkwayo yi tlhela yi khongela leswaku xipano xa Free State Stars xi hluriwa eka mintlangu ya xona. Popularity of Orlando Stadium Grace Bible Church Soweto. 1 Orlando Stadium Grace Bible Church Soweto. Pra nga mali nga, ara man nga pra mali ndohai man ta gu mali a sam nga. R20 biliyoni yi vekisiwile eka nkarhi lowu eka matiko hinkwawo ya Afrika, laha yi pfunaka ku kurisa Afrika na Nhluvuko na ku hoxa xandla ku endla swivandlanene eka ikhonomi ya Afrika-Dzonga. Rendzo ra hina ra xidemokirasi ri akiwile eka ku tiyiselana na ku xixima. 5.6. Rhu, Nu, Vo, swi komba vun’winyi: Languta lani, u tshika ku juluka: 4 – “Ni fike ni n’u kuma na a nga ri kona” La ku fehlaka hi laniwa, rito “Avuxeni” a ri vuli swona swa ku “Good Morning”. Ri fikelerisa rimba leri nga tindlela leti tiyeke na ku hlanganelo leti faneleke ku tekiwa hi tiko hinkwaro ku lwisana na ndzhaka ya xihlawuhlawu na xihlawuhlawu hikuya hi muhlovo. Rifu ra yena ri hi hlamarisile no hi chavisa hikuva vutomi bya yena a byi ri xikombiso lexi kombisaka ntshunxeko lowu hi tiphinaka hi wona namuntlha. Ri lava ku minta mimoya ya hina ku kotisa swivandla swa vafi Ri hlasela hi ku hatlisa, onge i rihati. Rirhandzu a ku ri le ra khale, a ku nga langutiwi mali kambe a ku vumbiwa vuxaka bya ntiyiso ku tlhela ku hloniphaniwa. Rirhandzu i Yehovha Telkom Knockout Semi Finals Jelani wa Jelani i muyimbeleri wa.. Rirhandzu leri ri vumba vuxaka lebyinene eka mindyangu yimbirhi. Rirhandzu ra Afrika-Dzonga eka matiko ma le handle i ra matimba no hlanganisa eka rona. Rirhandzu ra ku a ri cinci,.. Ririmi leri, hi ntiyiso wa rona, ri vulavuriwa hi vanhu vo hundza 14 Million, eka matiko ma Mozambique, South Africa, Zimbabwe na Swaziland. Ritavi a vula a kha a tlhela Loko ni fika ekusuhi na Angel, ni fiki ni n’wu xeweta ni hinda. Rito ra Xikwembu Vantshwa a hi tiyiseleni Jul 26, 2015 Comments Off on Xikwembu xi ta endla Bongane Sibisi i Mutsari wa Tibuku.. Rixaka ra hina, eka malembe mo hlayanyana lama ma nga hundza, ri hlanganile na mintlhontlho yo tika swinene. “sagwadi ri hlawuriwile hi ku languta mahanyelo na matikhomelo ya mina eka mavhiki mambirhi lawa hundzeke, Sagwadi ra kona ku nga R15000-00 na ku ya dyondza eChina eka lembe leri taka.” ku tiyisisa Vutlhari. Samiti ya Nhluvukiso wa Nkarhi wo Leha ya UN ku suka hi 25 ku fika ti 27 Ndzhati yi le ku hlanganyetiweni xikan’wekan’we ku nga se va na UNGA lowu nga ta amukela Nongonoko wa Nhluvukiso loko ku hundzile 2015. Se namuntlha hi yo yini yaleyi! Se ndzi ehleketa mhaka yo Zim Dollar ri ta heta ku lukiwa ivi ri famba! Senthara yi tsakela ku seketela nhluvukiso wa mabindzu lamantsongo lawa ya kotaka ku phakela makete wa laha kaya na netiweke GE ya mabindzu ya misava hinkwayo. Siku ra Mandela ri ta tlangeriwa hi 18 Mawuwani lembe rinwana na rinwana. South Africa suffers from a pandemic unplanned and unwanted pregnancies Xana ririmi ra manana ra ha ta va na nkoka eka malembe lama taka? Sundowns yi ve na swivandla swo tala swo howisa laha kun’wana va nga bisa tipala kasi tin’wana n’watipala wa Ajax Cape Town a nga lavi no twa, kambe va pfumala nkateko. Swa tika ku twisisa ku xana Danisa hi yena a cincaka vavanuna, kumbe vavanuna hi vona va cincanaka hi Danisa. Sweswi i nkarhi wa ku endla mintirho ya ku kula ku ya emahlweni, naswona ku kula ku ta hi nyika mintirho yo tala. Sweswosweswo va vitananana hi masiku. Swi aka no ndlandlamuxa nghingiriko wa rixaka wa ku rhula no herisa madzolonga lama vaaki va langutaneke na wona hi ku languta tindlela to hambana ta madzolonga leti khumbaka vavasati. Swibumabumelo na swiringanyeto ku suka eka Xiviko xa Angarhelo eka Vuhleri bya ku tirhisiwa ka Mpfampfarhuto wa Tirhele eka Mahanyele ya Vanhu wa 1997 swi pasisiwile. Swibumabumelo swi fanele swi kongomisiwa eka: Gume i muyimbeleri wa vunanga bya Xitsonga Nomasonto Phaziwe i mutlangi wa Mintlangu Ku pasa ku hela ka lembe swi sungula.. Swibumabumelo swi fanele swi kongomisiwa eka: Ku pasa ku hela ka lembe swi sungula.. Swibumabumelo swi fanele swi kongomisiwa eka: Malulamiselo ya lembe Matimba ya vulawuri Ku pasa ku hela ka lembe swi sungula.. Swidyoho hinkwaswo leswi munhu a swi endla loko munhu a ponisiwa Xikwembu xa swi sula, xi rivala hi swona. Swi endlile leswaku ndzi khensa ku va Mu-Afrika Dzonga. Swi fana na wena July, i hava matimu handle ka Shaka Zulu. Swihelele kwihi leswi amiti vitana madya swilo tolo? Swihlawulekiso leswi swi lulamisiwile hi ntwanano ku nyika nkongomelo eka xitlhangu no hetisisa xivumbeko xa le hansi xa masungulo. Swihungwana ku tsakisa ka swona mbuya… Department of Basic Education and Cricket SA signed Memorandum of Understanding Mbuyelo wa MTN 8 Jelani wa Jelani i muyimbeleri wa.. Swikambelo swin””wana i sputum cytology, leswi ku nga ku hleriwa ka xikhohlola hi muchini wa microscope lexi humesiwaka hi munhu loyi a hleketeleriwaka ku va na cancer ya mahahu. Swikolo swa mfumo ku nghena vana lava vatswari va vona va pfumalaka swa le mandleni. Swikolo swo tala xikan’we ni vadyondzisi va lulamisa minkarhi yo hlaya ni mixo ni loko xikolo xi humile. Swi komba ku tsana ka mavonelo/mianakanyo. Swilaveko swa n’wana loyi a humaka laha tikweni: Vana va Matikomambe. Swin’wana leswi Matimu yi nga swi vona swa nkoka.. Swirho swo Hlonipheka, ku sukela hi 1994 hi lavile ku tumbuluxa rixaka leri ri nga khomana ku suka eka ku hambana ka nkarhi lowu nga hundza. Swirho swo hlonipheka, maAfrika-Dzonga kulorhi, Hi tsakela ku tivisa leswaku hi mahelelo ya Nwendzamhala, hi tumbuluxile swivandla swa mintirho swo tlula 480 000 eka mfumo, leswi ku nga 97% wa leswi a hi ti vekerile swona. Swi tano na le ka Maimu News hi mi losa hi mahungu ya risima. Swi teka kwalomu ka ntlhanu wa masiku ku hetisisa xikombelo xa wena. Swi teka Muxe ku endla Joshuwa. Swi tikombe kahle ku xifanyetana lexi, a xi lo rhumiwa ku ta pfuxa mimoya, un’wani wa vanhwana lava a va nyikela mati, u lo xi byela ku xi rhanga emahlweni, u ta xi landzela na mati. Switirhisiwa leswi nga kona eka habu leya vantshwa swi ta nyika vantshwa ku suka emigangeni leyi sweleke tindhawu leswaku va kota ku tinghenelerisa hi ku antswa ni ku hoxa xandla hi ndlela leyi akaka emigangeni ya vona ni le tikweni. Switsudzuxo swa ndyangu wa yena swi rhungeleriwile.. Switsundzuxo leswi swi nyika tikhamphani ta Afrika-Dzonga maendlelo yo tlakusa nhluvukiso wa ikhonomi lowu ya ka emahlweni eAfrika. Swi va tano ku endela leswaku u kota ku va ni vutihlamuleri hi vutomi bya wena. Swiviko swa ku Humelela swa ku Humelela swi nyika vumbhoni by a leswaku mfumo wu le ku fikeleleni ka swikongomelo swa wona leswi Rimba ra Makungu ya Theme ya le Xikarhi ku sukela hi 2014 - 2019. Swi vula leswaku hi lava xiyenge xa dyondzo na vaakatiko hinkwavo ku tekela dyondzo enhlokweni ku tlula leswi sweswi swi nga eku humeleleni. Tanihi laha swirho swo hlawuleka swi tivaka hakona, hi ta tlhela hi engetela nhlayo ya swikolo leswi nga hakeleki tihakelo ta xikolo. Tani hi leswi a vo tsutsuma va nga ha tivi ku va ya kwini. Tanihileswi hi tsundzukaka murhangeri loyi wa matimba wa tiko ra hina, ntirho wo tsundzuka ximfumo mufi Rhevherende Stofile wu le ku khomiweni namuntlha, hi 11 nimpundzu eAbbotsford Christian Centre eEast London. Tani hi Makhatalani va alaka ku vitaniwa Spanish, etikweni ra vona, na hina ha ala ku vuriwa Amashangaan etikweni ra hina. Tanihi Mulerisinkulu wa Vuthu ra Nsirhelelo ra Rixaka ra Afrika-Dzonga (SANDF), Phuresidente Zuma u ta endla ximfumo mintlangelo ya xiphemu xa vutlhanu xa Siku ro Hloma ra Vuthu ePort Elizabeth, Eastern Cape, hi ti 21 Nyenyankulu 2016. Tani hi rixaka hi fanele ku tinyungubyisa hi swiyimbeleri swa ka hina, vatolo veri leswinene swa khensiwa, hakunene mintirho ya vona yi sasekile swinene. Tanihi xiphemu xa ku tlakusa ntirhisano wa vaaki, lembe leri hi ta endla na ku ya emahlweni na tiphurojeke ta ndzhaka. Tani hi xirho eka Ntwanano wa Vahlapfa wa Geneva wa 1991 naswona tani hi tiko leri tlangelaka timfanelo ta ximunhu, hi na xiboho xo sirhelela timfanelo ta masungulo ta ximunhu ta vahlapfa emindzilekanini ya hina. Tatana Hokweni,mingavileli ngopfu hixitsonga xamina phela hitumbuluku ndzumu NDAU. Telkom ya lembe leri yi na tigolo hayi huhwa, hinkwato i 33 eka 11 wa mintlangu. Terms and conditions/Matirhiselo Terms and conditions/Matirhiselo Read what follows before u log in/Hlaya leswi tsariweke laha u nga si nghena eka website leyi. Thekinoloji yi tirhisiwa emisaveni hinkwayo ku hlanganisa vanhu, xikombiso, thelevhixini, rhadiyo, phephahungu ku fana na Matimu Online, imeyili na swo tala. The Lazy Makoti: Magwinya January 27, 2015 at 16:37 AAaaaaah yohela yaha nandiha marha…nikwati ngopfu January 27, 2015 at 10:17 ya series leyi ya famba, hita langutela xiyenge lexi landelaka hi mahlo yo tshuka Don't be shy, you can say it! Thelesikopu ya MeerKAT yi humelerisile swifaniso swo hlamarisa swa xibakabaka hi ku tirhisa ntsena mune eka 64 wa tidixi leti nga vekeriwa; ku humesela ehandle tirhadiyo galakisi leti nga si tshamaka ti voniwa eka misava ya le kule. Themba Victor Maringa i muyimbeleri wa vunanga bya Reggae Nkarhi Jelani wa Jelani i muyimbeleri wa.. The return of Gazankulu – 50 years later – “Family business as usual” Hi Lodrick Kenny Makhuvele Vujagana byi dlele tiko, u ba nkelekele u ya tindava emun’wini emutini wa ka MANI? Thumba ri ya ri luma ndzi ka ndzi pyaxa. Ti audio books ti kandziyisiwile hi kupfumelelana na Sasavona Books and Publishers, lava ngani vulawuri ehenhla ka matsalwa yanyingi ya Xitsonga. Ti boxers lava a va ri enhlengeletanweni eka Boxing Gym eka Malamulele hi ti 07 Sunguti 2013. Tiejensi hikwato ta mfumo ti na vutihlamuleri byo rhwala xileriso xa tona hi endlelo leri nga tsaniseku ntirho wa mfumo kumbe ku khumbha ikhonomi hi ndlela yo biha. Tifomo hinkwato ta kumeka ehofisini ya le kusuhi ya Ndzawulo ya Nhluvukiso wa Vaaki. Tifomo leti a ti nga amukeriwi eka Hofisi ya Xifundza na hambi ku ri ku rhumela hi email kumbe hi fax a swi nga amukeriwi. Tifomo to hlawula hi tona ti nga kumeka eka www.presidency.gov.za naswona ti fanele ku yisiwa na swibumabumelo swa pheji rin’we swa munhu loyi a hlawuriweke. Tiharhi ta Tiko eka vanhu va hina ti hi nyika nkarhi wa ku tilangutisisa, ku tlangela na ku tinyungubyisa. Tiko leri nga ta rhangela misava hi ekhonomi na technology, ku twa swo tala eka ntlangu lowu yingisela ML FM ku sukela hi ti 1 nhweti ya Mawuwani. Tiko ra hina ri humesile vavasati na vavanuna va xiyimo xa le henhla swinene, lava a va nyika vurhangeri hi minkarhi yo tika. Tiko ra ka Nkutswani ri yima hi milenge. Tiko ra ka Shigamani ri kumeka evupeladyambu, kilomitara yin’we ku suka eka patu ra Giyani-Malamulele loko ku jikiwa hi le ka Mphambo. Timasipala tinwana ti le ku tirheni kahle, naswona tikhanselara tinwana ti le ku tirheni mitirho ya tona kahle ku ya hileswi ti swi kotisaka swona. Tindhawu leti khumbhekaka ngopfu i matsolo, tintiho, nhlana na xisuti. Tindlela leti ti kongomisiwile ku antswisa vuhlayiseki byo antswa ka vinyi va tipholisi na va vuyeriwa ni ku antswisa xiyimo xa xirilo xa timali. Tinhlayo ti hi komba leswaku Pirates yi lo hluriwa kambirhi ntsena hi xipano xa Platinum Stars hi mpfhuka xa 2003/04. Tinhlokomhaka ti kombisa ndzhaka ya Afrika-Dzonga (ya swa khale na swa sweswi), swimilana na swiharhi na swin’wana leswi nga fikeleriwa eka hi vaaki na swin’wana leswi welaka ehansi ka matiko hinkwawo ya misava swa manguva lawa. Tinkonkulu ra ha ri rin’we ra swifundzha leswi kulaka swinene emisaveni hinkwayo naswona i ndzhawu leyi ongaka vuvekisi. Tinyiko – eka tluka leri, mi ta kuma tinyiko to fana ni swiambalo, makarata ya masiku yo velekiwa (ti-birth day) na swa rirhandzu. Ti-Polo ni byi Tazzani i tingalava ta manyunyu lomu magondzweni. Tirhela Ndzilo yi nyikiwa timali hi mfumo, i phurogireme leyi tumbuluxaka mitirho leyi langutaneke no tirhisiwa ka Vulawuri bya Ndzilo lebyi Hlanganisiweke eAfrika-Dzonga. TiSMME ti na vuswikoti byo hundzuka mabindzu lamakulu. Tsalwa leri i pholisi ya nhluvukiso wa tinhlayohlayo eAfrika, leri andlalaka milawu ya xiphurofexinali leyi lawulaka vutumbuluxi na vufambisi bya tinhlayohlayo erixakeni, erhijinini na le tikweninkulu hinkwaro. Tshembo u na vuswikoti eka bolo ya milenge Orlando Pirates na Platinum Stars va ya ka fayinala ya MTN8 Jelani wa Jelani i muyimbeleri wa.. U fambe a ri karhi a vutisa xiharhi xin’wana ni xin’wana lexi a hlanganaka na xona ku ri a xina ntsheketo lowu xi nga n’wi byelaka. U fanele ku yisa xibalo hi nongonoko eka SARS ku hlayela loko u fanele ku hakela xibalo xo tala kumbe loko va fanele ku ku tlherisela mali. U hlayisa moya wa mina, u.. U kombisile na leswaku tihosi letin’wana na tona a ti fanele ti ya kuma dyondzo ya nhluvukiso eka Nwamitwa. U na mfanelo yo tirhisa ririmi leri u ri tsakelaka no tlangela ndzhavuko wa wena. U na mfanelo yo vumba, joyina no hlayisa mintlawa ya swa vona ya ndzhavuko, lingwisitiki na vukhongeri lebyi va byi tsakelaka. U nga tlangi hi wa wena ku fana na mina, A ndzi ali hinkwaswo swi tiva hi Mumbi, Ndza swi lava ku tlhelela endzhaku, Jelani wa Jelani i muyimbeleri wa.. U nge dyiwi hi mina, u ta dyiwa hi ti mhisi Va ta ku hlakata va fana, a ni u bomba hi hala phambeni. University of Pretoria vona va hlule ro sungula va ba Bloemfontein Celtic 2-0 hi Mugqivela. Un’wana mutlangi loyi a nga vaviseka i Di Maria wa Argentina. Un’wana wa vahlayi va Matimu u hi nyikile xivongo xa yena xa ka Makhubele hi ndlela leyi: wa marindza nhlanga ya hulela ya mincindu tiwa ncaka. U sungurile tidyondzo ta yena exikolweni xa le hansi xa Makahlule, endzhaku ko pasa ntangha ntlhanu ya yena u yise tidyondzo ta yena emahlweni exikolweni xa le henhla xa N’wanati eka Makuleke. U ta kuma swifaniso swa tinguvu ta mucato leti ti nyanyulaka. 5. Fexini /ximanguvalawa - Ximanguvalawa i xa mani na mani. U tlhele a kuma Sagwadi ra Hlawuleka ra Ikhamanga hi 2011 hikokwalaho ka “ku hoxa xandla ka yena ka xiyimo xa le henhla eka vutsari bya vutshila na ndzhavuko”. U to vona hi mahlo ku ri a ku ri na munhu laa! U tswaleriwe eka Malamulele, emugangeni wa ka Mphambo laha a nga tlhela a kulela kona. U vitaniwa nwa-mafamba borile a hari xihlangi. U xi rhwarile himpela xa ntiko wa nyakatlambe. U za u ya tsaka hi ku xaniseka ka un’wana Vutomi byi na mavala. Vaakatiko va Afrika-Dzonga va nga langutela ku hungutiwa nakambe ka tihakelo ta broadband (vuhlanganisi bya xithekinoloji), tiselula, riqingho ra le ndlwini na ra unwana na unwana. Vaaki hinkwavo va Afrika va fanele va teka xiave eku nyikeni ka nhlamuselo eka mapfhumba lawa. Vabati va tinjiya a va ha ri kona. Va byele leswaku wena u na Yesu loyi a kotaka hinkwaswo na swona leswi tsandzaka vanhu eka Yesu swa koteka. Vadyondzi va hlohloteriwa ku fikelela Phurogireme yintshwa leyi nga simekiwa ya nseketelo wa nkarhi wa vumbirhi wa ka metiriki leyi kumekaka eka swifundzhankulu hinkwaswo no pfuna vadyondzi hi tidyondzo ta vona hi ku tirhisa switirhisiwa swo hambana. Va hluriwe eka ti final.. Vaholobye lava va nga na vutihlamuleri eka mbuyelo wo karhi, va ta sayina ntwanano wa matirhelo na Phuresidente. Vakhalabya va suma risimu ra Xingoni. Va khale a va nga hembi loko va ku: “Tihomu ti dya xivala, ti kala wo ti risa ku dyeni”. Va kote ku ringanisa hi Helder Pelembe hi nkarhi wo engetela wa n’watipepe, a ku lo sala swintsongo ku va vatlangi va Thanda va titivala. Va kwihi varisi namuntlha? Valala mi vula vanhu lava mi va fumaka? Vamanana na vona a va endla tano exitangeni na tithugamama ku katingiwa mbhacha na timanga ku ri karhi ku hlayiwa mintsheketo na mintshayilo…. Vamaseve, laha loyi un’wani a nga vuya hi le Alexandra kambe loyi un’wani i Mahlalele. Va Morocco va pfuniwe hi ku cinca kanharhu loku va ku endleke loko va vuyela eka xiphemu xa vumbirhi xa ntlangu laha hi nga vona va ta na majatu swinene lawa ya nga vuyerisa xipano. Vana hi lava Hosi yi hi katekisile, Munti wa Van’wanati wo ya wu ndlandlamuka, Swiganga na swenhlo hi gonye swin’we. Va nga ehleketi leswaku vuleteri byi endliwa ntsena etiyunivhesiti. Vangoni leswo lwa nyimpi a va nga swi koti, a va tirhisa Mabulandlela. Vanhu hinkwavo va navela ku hanya vutomi bya ku leha lebyi byi teleke ntsako kambe a va hloniphi vatswari. Vanhu va hina va kuma miholo na vuswikoti ku suka eka phurogireme ya mintirho ya vanhu, leyi va yi tirhisaka ku kuma mintirho ya ximfumu. Vanhu va rhandza tiko ra hina na ku ya emahlweni va endzela Afrika-Dzonga. Vanhu va tinxaka hinkwato (xikombiso, va hlonghe ya ntima kumbe yo basa) va khomiwa hi arthritis. Vanhu vo sungula va nhlayo ya 3 000 yi le gangisiweni eka lembe ximali leri. Vanhu vo tala va rhandza swifuwo ngopfu, ku fana na timbyana, hi ndlela ya xiyimo xa le henhla ku suka emakorhweni ya timbilu ta vona lero swi tikomba hi ndlela leyi va tikhomisaka swona. Van’wana va ringetile no lava ku n’wi yivela kambe swi tsandza. Van’wani va katsa tikatara eka vunanga bya vona kasi van’wani a va tikatsi, kambe, hikwabyo hi lebyo nyoxa swinene. Va N’waNyathi/Mongwe: Va dya ngopfu Peanut Butter na swakudya swo kandzeriwa. Va N’waVhukeya: Va na swisuti swo olova. Vaoditiwa lava nga na tioditi leti nga pasa va ta tihlamulela eka 76% wa ntsengo wa mpimanyeto wa nhundzu ya mfumo wa muganga wa R315 biliyoni. Varhangeri va fanele va pfuna mufundhisi ku humelerisa xivono. Va rila leswaku ku na piracy, timali leti nga tirha ku kandziyisa na ku hangalasa vunanga. Vasco da Gama, i hlangane na two groups leti kumekaka edzongeni vuxa… Varhonga va ka Tembe le Santa Lucia, lava a va vulavula Xirhonga. Vaseketeri na vona va ta etimbaleni va dlokile ku fana a tin’anga, van’wana va ambarile mappurapura wonge i vafundhisi, va tlhela va khoma na tibibele. Va ta nyika ntokoto wa vona, vutivi bya le hnhla, vuswikoti na vutivi ku dyondza no letela vatirhela mfumo. Vatatana na majaha-ntiyela a va tshama laha va ngo hi le ḃandlha va dyondzisiwa milawu ya xinuna. Va ta ya nwa kwale mati na vona, hikuva ricondzo ra mhangele mi dye hi rhumbu ra mbeleko. Va tiva sirha ra kokwa wa vona lonkulu. Vatlangi va le mahlweni va Kaizer Chiefs, ku nga Kingston Nkhatha na Knowledge Musona hi vona va nga howisa tibolo eka swiphemu hinkwaswo swa ntlangu, hambi leswi Bernard Parker a nga ri kona. Vatswari hinkwavo na vahlayisi va hlohloteriwa ku seketela vana va vona eka ku ti lulamisela. 4.6. Vatswari na vahlayisi va vana va khutaziwa ku dyondzisa vana ku lemuka tindzhawu leti nga vaka ni khombo, ku katsa ni mahanyelo kumbe swendlo swin’wana leswi nga amukelekiki swa vatswatsi. Vatswari na vona va chuveke rinhlampfu. Vavasati lava va tlhakisiwa va ya eka matiko ya le handle. Vavasati va tinxaka ni tipolitiki hi ku hambanana va hlanganile va vumba Federation of South African Women hi 1954, laha va nga endla swiboho leswi a swi ta herisa milawu ya xihlawuhlawu. Vavuyeriwa va tigiranti ta nhlayiso a va lava ku ringana mamiliyoni ya 8 hi 2004, namuntlha vanhu lava pfumalaka va mamiliyoni ya 11 va Afrika Dzonga va kota ku fikelela tigiranti leti. Vaxanisi va fanele ku mangaliwa emaphoriseni no khomiwa. Va ya avelana R4million exikarhi ka vadzaberi na vatlangi. Vayimeri va nhlawulo va ta endzela lava nga endla xikombelo xo vhota, ntsena lava nga dyuhala kumbe lava nga biha emirini. Veri muntwa va tlhavula laha wu nga tlhava kona, kasi mhaka va sungula laha yi sunguleke kona. Veri mutwa va tlhavula laha wu nga tlhava kona, kasi loko kuri mhaka va sungula laha yi sunguleke kona. Vhiki leri ri kotlana na Vhiki ra ku Endzela Vaaki ra Palamende na ku tlangela N’hweti ya Ntshuxeko. Vhiki leri ri ta gimetiwa hi ti 31 Mudyaxihi 2015 eGauteng. Vo tala va lava nga lahlekeriwa hi mintirho ya vona a va ri vona a va hanyisa mindyangu ya vona ya vusiwana. Vufambisi byi fanele ku vona leswaku nwana unwana na unwana u na tibuku hi nkarhi, na ku va hi pfuna vadyondzisi va hina ku endla ndhawu ya kahle yo tirhela leswaku dyondzo ya nkoka yi ta humelela. Vuhlalu ringana na ngoti…mphyaa! Vuhlanganisi bya Mfumo (GCIS) byi le ka phurosese yo fambisa mbhurisano na vuhangalasi bya mahungu eka ku vuyisa xiviko nakambe xa PoA leswaku rixaka ri tshama ri ri karhi ri tiva. Vukati byona byi fanele ku katekisa hi Xikwembu tani hi leswi ku nga nyiko yo huma eka muvumbi. Vukulu bya wona byi ta hundza makatla ya n'wina wu mi tika. Vulavulelo ra wena, a ri hi dyondzisi. Vumaki bya switshivelwa byi langhiwile naswona byi sungurile ku tirhah. Vumbhuri bya ku byi ndzi hlanganisa nhloko. “Vunanga bya mina byi kumeka eswitolo swo xavisa vunanga, eka vunanga bya Xitsonga ndzi tirhe na swiyimbeleri leswi landzelaka: 1. N’wa-Mongwe. 2. Dan Chauke (Mali ya tika). Vuntsanana bya mimbuyelo ya nkulo wa ikhonomi na xiyimo xa yona swi pima leswaku nhlengeleto wa xibalo wu ta va ehansi eka leswi a wu languterisiwile xiswona enkarhini lowu hundzuke. Vupasisi lebyi byi landzelela Xiyenge xa 57 xa Xihatla xa Nawu wa Swikepe wa Rixaka, 2005, (Nawu 12 wa 2005); 2.3. Vuseketeri a byi nyumisa loko hi langutile leswaku lowu a ku ri ntlangu wa nkoka swinene. Vusi Lawrance Chauke i muyimbeleri wa vunanga bya Xitsonga Afrika-Dzonga a kateka XIVONO i ntlangu wa swiphemu wo hisa.. Vutho ra Rixaka ra Vusirheleli ra Afrika-Dzonga na Maphorisa ya Afrika-Dzonga swi yile emahlweni swi nghenelela hi matimba ku sivela nkwetlembetano ni ku tisa ku rhula etikweninkulu leri. Vutivi na vutlahrhi lebyi minga ndzi nyika byona. Vutomi ku nandziha ka byona mbuya…. Vutomi lebyi bya hundzulela ku kota ngoma. VWSA yi kumile xikoro xa le henhla xa nkoka wa nxavo wa 113.2% exikarhi ka 13 wa tifeme emisaveni hinkwayo. Wa ku tiva laha ndzi nga yi kumaka kona?” Wa ndzi twa he jaha?” Wanuna loyi, swi endla se a chava ngopfu vasati va vanhu. Wanuna u tshamile malembe lawotala a ri karhi a tirhisa lepula leri. Website leyi yi vuriwa Multimedia hikuva yi kota ku katsa matsalwa, xiyanimoya, television ni swin’wana swa vuhlanganisi. Wena wa swi kota ku tirhisa R. Vulavula hi Cindau. Wu ya emahlweni wu nyika nhlamuselo ya vulawuri eka eka matimba na milawu leyi nga rhumeriwa hi ku landzela ku nyikiwa ka tilayisense to tirha hi tona eka swifambo swa vanhu. Xana a mi na mitsheketo na? a va vutisa. “Xana a mi na mitsheketo na?” a va vutisa. Xana a wu ri kwihi hi nkarhi wa xirhami, ndlala na mavabyi? Xana “Deputy Federal Chairperson” swi vula yini, ntirho wa n’wina I yini kahle-kahle? Xana i yini leswi hi faneleke ku swi endla ku herisa moya lowo biha wu nga tata tiko? Xana Manana u fanele ku tlhandlekiwa xihahati loko mo tshika mi hambanile hi mavonelo? Xana u na yona leswaku ndzi ta ya nyika varixaka?” Xana u tiva wansati wa xivindzi, loyi a kotaka ku tiyimela, a tikarhataka ku endla leswaku ndyangu wa yena wu yima wu ku tsere hambi swi nga olovi. Xana va ta kula njhani? Xana va ta sirheleriwa hi mani hikuva va tiva leswaku papa hi yena xisirheleri xa vona. Xandla xa Phuresidente u fambisa Komiti ya Vaholobye leyi ntirho wa yona ku nga ku tiyisisa vuhumelerisi bya swibumabumelo leswi. Xanwana xa nkoka nakambe hi leswaku mitirho hinkwayo yi le ka swiyenge swa mitirho swa ximfumo swa ikhonomi, eka swiyenge swo tanihi migodi, vutleketli, vukorhokeri bya miganga na vuxavisi, ku vula hi ku komisa. Xibalo xa muholo i xibalo xa ntolovelo lexi xi hakeriwaka eka xibalo xa muholo wa wena. Xiboho xexo xi endliwile, tani hi leswi swi nga vuriwa, handle ka xitiviso eka Afrika-Dzonga. Xiboho xexo xi nga tekiwa loko Afrika-Dzonga ri tirhisile swintshuxo hinkwaswo leswi nga kona eka rona hi ku ya hi Nawu wa Rhoma wa Huvo ya Vugevenga bya Misava, Tsalwa ra Nhlangano wa Rixaka na switirhi swa milawu ya misava hinkwayo. Xiboho xi kombisa pholisi ya vuhaxi ya mfumo leyi hlohlotelaka ku hlayisa, ku kurisa no tiyisa swiendliwa swa ndhavuko na swa vanhu swa Afrika-Dzonga. Xihlawuhlawu a xi bihile kambe a xi hlawula milawu, Ntshuxeko wu kahle kambe wu ntshunxe milawu hinkwayo. Xikombelo lexi endliwaka hi munhu: Mimpfumelelo leyi nga ta endliwa exikarhi ka tin’hweti tinharhu. Xikombiso i ku pfuka u omile kumbe u nga koti ku ololoxa tintiho.